Νεότερα δεδομένα για την παχυσαρκία και τον ρόλο της διατροφής

Φέτος, για πρώτη φορά, τα συνέδρια της European Association for the Study of Obesity (ECO2016 – EASO) και της International Federation for the surgery of obesity and metabolic disorders – European Chapter (2016 IFSO-EC Annual Congress) συγχωνεύτηκαν για να δημιουργήσουν την εναρκτήρια European Obesity Summit. Ο σκοπός ήταν να φέρει σε επαφή όλους τους ειδικούς από κάθε ερευνητικό τομέα της παχυσαρκίας, της πρόληψης και της διαχείρισής της, μέσω παράλληλων προγραμμάτων και των κοινών ομιλιών γεγονός που έδωσε στους συνέδρους την ευκαιρία να αυξήσουν τις γνώσεις τους αλλά και να δικτυωθούν και να γνωριστούν καλύτερα μεταξύ τους, ανεξάρτητα του ερευνητικού τους υπόβαθρου στον ευρύτερο τομέα της παχυσαρκίας.
Μερικά θέματα του συνεδρίου που είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ήταν τα νέα δεδομένα στο μεταβολικό έλεγχο, τη παιδική παχυσαρκία και τη ρύθμιση της όρεξης. Όσον αφορά την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, οι συνεδριάσεις για τις διατροφικές παρεμβάσεις, με αλλαγή στη συμπεριφορά και τον τρόπο ζωής και η διεπιστημονική θεραπευτική προσέγγιση, καθώς και οι συνεδρίες για τη Διατροφική Πολιτική στη Δημόσια Υγεία, την πρόληψη και την προαγωγή της υγείας παρουσίασαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Ο έλεγχος της πρόσληψης τροφής και της όρεξης αποτελεί πρόκληση ενός παχύσαρκου ασθενούς και του διαιτολόγου του. Η ομιλία “Re-thinking Appetite Regulation» του Blundell, J. Ε από το Ηνωμένο Βασίλειο ανέλυσε γιατί η συμμόρφωση στη διατροφική οδηγία είναι πολύ χαμηλή σε ορισμένους ασθενείς. Ενώ ο λιπώδης ιστός είναι ένας βιολογικός αναστολέας για την πρόσληψη ενέργειας, η επίδραση εξασθενεί όταν ο λιπώδης ιστός αυξάνεται. Μια ερμηνεία των ευρημάτων τους είναι ότι οι ενεργειακές ανάγκες του σώματος συμβάλουν στην υποκείμενη ώθηση πίσω από την πρόσληψη τροφής, και δείχνει ότι το μοντέλο για τον έλεγχο της πρόσληψης τροφής θα πρέπει να αναθεωρηθεί.
Μια ερευνητική ομάδα από την Ολλανδία εξέτασε μια νέα πτυχή στο μεταβολικό έλεγχο. Η έρευνά τους έδειξε ότι μια κατάσταση με σχετική ανεπάρκεια λεπτίνης κατά τη διάρκεια της δίαιτας μειώνει τη σηματοδότηση της λεπτίνης στο DMH (Dorsomedial Hypothalamic nucleus- μεσοραχιαίο υποθαλάμιο πυρήνα) με αποτέλεσμα τη μείωση της θερμογένεσης και παρέχοντας μια μηχανιστική εξήγηση για τη διατήρηση της παχυσαρκίας παρά τη μείωση της θερμιδικής πρόσληψης κατά τη διάρκεια της διαιτητικής οδηγίας. Φυσικά, χρειάζεται κάτι περισσότερο από τη μείωση της πρόσληψης θερμίδων για την αντιμετώπιση ενός παχύσαρκου ασθενούς.
Σε ατομικό επίπεδο, η πολύ χαμηλή σε θερμίδες κετογονική δίαιτα φαίνεται να είναι πιο αποτελεσματική από ό, τι μια τυπική χαμηλή σε θερμίδες δίαιτα. Ο κ. Crujeiras, Α από το τμήμα της μοριακής και κυτταρικής ενδοκρινολογίας, IDIS-CHUS και CIBER fisiopathologia de nutricion y obesidad, Santiago de compostella, Spain δήλωσε ότι αυτή η ευεργετική επίδραση αντικατοπτρίζεται με μια σημαντική μείωση της σπλαχνικής λιπώδους μάζας, την κύρια αποθήκη λιπώδη ιστό που συσχετίζεται με τις μεταβολικές ασθένειες που σχετίζονται με την παχυσαρκία. Παρόλα αυτά, η εξατομικευμένη προσέγγιση είναι το κλειδί για την επιτυχία.
Ο Benedict, C. Uppsala University, Sweden τόνισε τη σημασία του ύπνου στη θεραπεία της παχυσαρκίας σε ατομικό επίπεδο. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν συνδέσει το χρόνιο σύντομο σε διάρκεια ύπνο (δηλαδή λιγότερο από 7 ώρες ανά νύχτα) με την αύξηση του σωματικού βάρους και την παχυσαρκία στους ενήλικες.
Πιθανοί μηχανισμοί μέσω των οποίων ο σύντομος σε διάρκεια ύπνος, ωθεί το ενεργειακό ισοζύγιο προς την αύξηση του σωματικού βάρους περιλαμβάνοντας:
1. υψηλότερα επίπεδα στο αίμα των μεταβολιτών προώθησης της όρεξης (π.χ. γκρελίνη, ενδοκανναβοειδή),
2. βελτιωμένη απόκριση του στερημένου σε ύπνου εγκεφάλου για τα ηδονικά ερεθίσματα των τροφών,
3. αυξημένη πρόσληψη τροφής τόσο σε συνθήκες ασιτίας αλλά και κορεσμού και
4. μειωμένη δαπάνη ενέργειας το πρωί.
Θα μπορούσε το μέγεθος της μερίδας να είναι η λύση για την επιδημία της παχυσαρκίας; Μια ερευνητική ομάδα από το UK University College in London and the University of Oxford υποστηρίζει ότι το μέγεθος τους γεύματος, και όχι η συχνότητα κατανάλωσης γεύματος, ίσως αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη της παιδικής παχυσαρκίας στην πρώιμη παιδική ηλικία. Ο κ. Masset, G. από το public health nutrition, Nestlé research center, Nestle SA, Lausanne παρουσίασε μια μελέτη περίπτωσης, βασιζόμενος σε μια μόνο κατηγορία τροφίμων επισήμανε ότι ο έλεγχος του μεγέθους της μερίδας ακόμη και σε μια μόνο πηγή τροφίμων, μπορεί να συνδεθεί με μια ισχυρή μείωση της ενεργειακής πρόσληψης.
Θα μπορούσε η ζάχαρη να είναι ο αποδιοπομπαίος τράγος που ψάχνουμε, ή θα πρέπει να αναζητούμε θερμιδικά ελλείμματα;
Ο κ. Hurley, K.L από το institute of applied health research, Burmingham UK, δήλωσε ότι τα παιδιά από το Ηνωμένο Βασίλειο υπερβαίνουν τη συνιστώμενη κατευθυντήρια οδηγία για τη ζάχαρη, δηλαδή να αποτελεί το 5% του συνολικού ενεργειακού ισοζυγίου. Ένα αξιοσημείωτο γεγονός είναι ότι ακόμα το 40% των εξωγενών σακχάρων-εκτός του γάλακτος (NMES), που καταναλώνονται από τα παιδιά αυτά στο Ηνωμένο Βασίλειο προέρχονται από ποτά που περιέχουν ζάχαρη. Μόνο το 15% προέρχεται από χυμό φρούτων και smoothies και το 8% από κέικ, τσουρέκια και πουτίγκες. Μήπως ο ένοχος δεν είναι η ίδια η ζάχαρη, αλλά ο τρόπος με τον οποίο προσλαμβάνεται;
Αξιόλογη αναφορά έγινε επίσης στη σχέση μεταξύ της φρουκτόζης και της παχυσαρκίας. Η φρουκτόζη υποστηρίζεται ότι είναι επωφελής, διότι μπορεί να βοηθήσει το γλυκαιμικό έλεγχο, αλλά επίσης έχει επισημανθεί ότι είναι πιο επιβλαβής από άλλα σάκχαρα σε σχέση με την ανάπτυξη της παχυσαρκίας. Μια ανάλυση της βιβλιογραφίας για το θέμα αυτό από τον κ Arslan, S. of the Turkish University in Ankara είχε ως αποτέλεσμα τη επισήμανση ότι η με μέτρο κατανάλωση φρουκτόζης από φυσικές πηγές μπορεί να μην αυξάνει την παχυσαρκία, όμως η υψηλή πρόσληψη φρουκτόζης μπορεί να προκαλέσει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία.
Αν καταναλώνετε φρούτα και λαχανικά κάθε μέρα, θα κρατήσετε μακριά την παχυσαρκία.
Ο κ. Rosario, R.V. από το University of Minho in Braga, Portugal ζήτησε από τα προγράμματα που στοχεύουν στον περιορισμό της υπέρτασης του αίματος να περιλαμβάνουν και οδηγίες για υγιεινές διατροφικές συνήθειες, όπως η κατανάλωση φρέσκων φρούτων. Επειδή έχουν σημαντική επιρροή στη δημόσια υγεία, ο κ. Roccaldo, R. από το Council for Agricultural Research and Economics – Research Center for Food and Nutrition παρατήρησε μια σημαντική αύξηση στο ποσοστό των παιδιών που κατανάλωναν καθημερινά ένα φρούτο ή ένα χυμό φρούτων και κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τα προγράμματα παρέμβασης που πραγματοποιούνται στο σχολείο φαίνεται να είναι αποτελεσματικά για τη βελτίωση της ποιότητας διατροφής των παιδιών.
Οι διατροφικές συνήθειες συνδέονται με τις μεταβολές της συσσώρευσης σπλαχνικού λίπους σύμφωνα με τη μελέτη της Bahadoran, Z.1 από το Nutrition and Endocrine Research Center, Iran. Τα ευρήματα της μελέτης επιβεβαίωσαν την προστατευτική δράση μιας χορτοφαγικής, και χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, διατροφικής οδηγίας, σε σχέση με τη συσσώρευση σπλαχνικού λίπους και της υπερινσουλιναιμίας, που θεωρούνται ως κύριοι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη διαβήτη και καρδιαγγειακής νόσου.
Μήπως θα πρέπει απλά να σταματήσουμε να τρώμε;
Το research department του imperial Collage London Diabetes Center in Abu Dhabi, United Arab Emirates μελέτησε τη νηστεία κατά τη διάρκεια του Ραμαζανιού και δεν βρήκε καμία συνολική αλλαγή στο μεταβολικό ρυθμό ηρεμίας. Ενώ οι διαιτολόγοι συνεχίζουν να υπογραμμίζουν τη σημασία τουλάχιστον 3 γευμάτων την ημέρα, και μερικοί πιο συντηρητικοί ακόμα εκτός των 3 γευμάτων προτείνουν την προσθήκη και 2 σνακ για να κρατηθεί «ο κινητήρας μας σε λειτουργία», η μελέτη αυτή δείχνει το αντίθετο.
Ο κ. Weker, H. από το Institute of Mother and Child, Nutrition Department, Warsaw, Poland πρότεινε να εξαλειφθούν τα σνακ ως μέρος μιας παρέμβασης που γίνεται σε οικογένειες, για την προώθηση υγιεινών τρόπων ζωής σε παχύσαρκα παιδιά προεφηβικής ηλικίας. Στην αναζήτηση για την επιτυχία των στρατηγικών διαχείρισης βάρους, ο κ. Clayton, D.J. από το School of Sport, Exercise and Health Sciences, Loughborough University, Loughborough, UK ανακάλυψε ότι ο διακοπτόμενος αυστηρός περιορισμός της ενέργειας μπορεί να επιτύχει 6% απώλεια βάρους σε 6 μήνες και να βελτιώσει την ευαισθησία στην ινσουλίνη νηστείας.
Μήπως είναι όλα στο μυαλό μας;
Σε μια μελέτη διασταύρωσης από τον κ. Duarte,D. από το Cognitive and Behavioural Center for Research and Intervention of the University of Combra, Portugal φάνηκε ότι ο ΔΜΣ (δείκτης μάζας σώματος) σχετίζεται με αρνητικά συναισθήματα και αυτο-αξιολογήσεις (ντροπή για την εικόνα σώματος και αυτοκριτική), οι οποίες με τη σειρά τους συνδέονται με την απώλεια του ελέγχου της διατροφής. Ο κ. Duarte πιστεύει ότι τα ευρήματα αυτά δείχνουν τον τρόπο που οι παράγοντες της ρύθμισης των συναισθημάτων μπορούν να διαταράξουν την αυτορρύθμιση των συμπεριφορών διαχείρισης βάρους. Τα αποτελέσματα αυτά υποστηρίζουν την ιδέα ότι οι στοχευμένες προσεγγίσεις που δεν στιγματίζουν για τη διαχείριση του βάρους και βοηθούν συγκεκριμένα τη μείωση της αυτοκριτικής και της ενοχής του φαγητού μπορεί να περιορίσουν την απώλεια του ορίου ελέγχου του φαγητού (συμπτωματολογία κραιπάλης φαγητού) στους συμμετέχοντες των προγραμμάτων διαχείρισης βάρους. Ο κ. Gruszka, W. από το Medical University of Silesia, από την άλλη πλευρά, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η σπλαχνική παχυσαρκία επηρεάζεται από την εμφάνιση καταθλιπτικών συμπτωμάτων στις γυναίκες. Ο κ. Cakir, Υ. μελέτησε τη σχέση μεταξύ εργασιακού άγχους και της διατροφής και κατέληξε ότι είναι σημαντικό να αυξηθεί η ευαισθητοποίηση για το θέμα αυτό, να κατευθύνουν τα άτομα να κάνουν υγιεινές επιλογές και να υποστηρίξουν τη διαχείριση του άγχους. Δεν πρέπει λησμονείται ότι το εργασιακό άγχος μπορεί να ευθύνεται για κακές διατροφικές συνήθειες και ασθένειες όπως η παχυσαρκία και τα καρδιαγγειακά νοσήματα.
Ανακεφαλαιώνοντας, ένα γενικό συμπέρασμα θα μπορούσε να είναι ότι δεν υπάρχει «τέλεια» λύση για την παχυσαρκία, αν φυσικά υπήρξε ποτέ. Είναι αξιοσημείωτο να αναφερθεί ότι ακόμη και οι πληροφορίες που δίνονται συχνά ως απόλυτα ορθές θα πρέπει να τίθενται υπό αμφισβήτηση. Γι ‘αυτό, οι επαγγελματίες της υγείας, πρέπει να κρατούν τα μάτια τους ανοιχτά. Η μεγαλύτερη παγίδα στη θεραπεία της παχυσαρκίας είναι να υπάρχουν παρωπίδες, να υπάρχει στενόμυαλη προσέγγιση και προσκόλληση μόνο στις συνήθεις και γνωστές μορφές θεραπείας.

Το σχέδιο του Παγκόσμιου Ογανισμού Υγείας για τη διατροφή και τα τρόφιμα την περίοδο 2014 – 2020

        «Μια μικρή ομάδα καταστάσεων υγείας ευθύνεται για το μεγαλύτερο μέρος της επιβάρυνσης από τις ασθένειες στην ευρώπη». Από τις έξι περιοχές που καλύπτει ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας, η ευρώπη είναι η πιο καταπονημένη από τις μη μεταδοτικές ασθένειες. Στα πλαίσια της προώθησης της δημόσιας υγείας στις χώρες της ευρώπης το αντίστοιχο παράρτημα του παγκόσμιου οργανισμού υγείας σχεδιάζει τους άξονες με βάση τους οποίους θα διαμορφωθούν οι στόχοι σε σχέση με τα τρόφιμα και τη διατροφή για την επταετία που θα ακολουθήσει. Αν κάποιος συνυπολογίσει το γεγονός της προεδρίας της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση για το έτος 2014 τότε η γνώση του εν λόγω σχεδίου θα μπορούσε να συνεισφέρει στη διαμόρφωση επιτυχέστερων διατροφικών πολιτικών από όλους τους συμμετέχοντες.

         Η ευρώπη, μέσα από το σχέδιο αυτό, στοχεύει στη μείωση του κόστους και του αντίκτυπου των εκφυλιστικών ασθενειών (μη μεταδοτικών ασθενειών), στην καταπολέμιση του υποσιτισμού και των ελλείψεων σε μικροθρεπτικά συστατικά αλλά και στην ελαχιστοποίηση των πρόωρων θανάτων σε κάθε ηλικιακή ομάδα. Για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί προβλέπεται η δημιουργία διατομεακών δικτύων αλλά και η εφαρμογή διακρατικών διατροφικών πολιτικών που θα δίνουν έμφαση στη συνεργασία μεταξύ των χωρών-μελών και στην εφαρμογή επιστημονικά τεκμηριωμένων πρακτικών. Η ευρώπη επιθυμεί αυξημένη παρακολούθηση, επιτήρηση και συνεχή αξιολόγηση της διατροφικής κατάστασης και υγείας προκειμένου να γίνει εκτίμηση τάσεων και συνιστωσών. Επιπρόσθετα, στόχο αποτελεί και ο αναπροσανατολισμός των συστημάτων υγείας προκειμένου για τον έλεγχο και την πρόληψη των μη μεταδοτικών ασθενειών όπως η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά και ο καρκίνος αλλά και για την αντιμετώπιση του υποσιτισμού και των ελλείψεων σε μικροθρεπτικά συστατικά. Προς την κατεύθυνση αυτή στοχεύει και η διαμόρφωση πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που θα ενσωματώνει τη διατροφική παρακολούθηση των ασθενών αλλά και η προσπάθεια για καθολική κάλυψη υγείας των ευρωπαίων.

         Η διεθνής οικονομική συγκυρία αλλά και μια σειρά από παράγοντες στρεβλώνουν το διατροφικό στάτους και τη διατροφική υγεία και γι αυτό ακριβώς αποτελούν στόχους του σχεδίου δράσης. Οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν την κακοθρεψία (όπως αυτή περιγράφεται από τις δύο συνιστώσες της υποσιτισμός αλλά και φτωχή διατροφική κατάσταση στους παχύσαρκους ή σε χρόνια πάσχοντες), τις ανισότητες στην πρόσβαση στην υγιεινή διατροφή, τη διατροφική δια βίου εκπαίδευση είτε αυτή αφορά εφαρμογή σε σχολεία είτε σε επαγγελματίες υγείας, την υποστήριξη του θηλασμού και της συμπληρωματικής σίτισης, τη διαφήμιση τροφίμων που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, κορεσμένα, τρανς λιπαρά οξέα και αλάτι, αλλά και τη διαφήμιση πυκών ενεργειακά τροφίμων σε παιδιά. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκονται επιπρόσθετα η διατροφική σήμανση στις ετικέτες τροφίμων, οι πολιτικές τιμολόγησης και τοποθέτησης προϊόντων και τέλος το θέμα της ασφάλειας των τροφίμων όπως αυτό αναδεικνύεται κάθε φορά με τα διατροφικά σκάνδαλα που έρχονται στο φως της δημοσιότητας.

         Για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος έχουν δημιουργηθεί διάφορα εργαλεία που θα βοηθήσουν κάθε χώρα. Για παράδειγμα, για την αντιμετώπιση της διαφήμισης ανθυγιεινών τροφίμων στα παιδιά έχει δημιουργηθεί ένα μοντέλο διατροφικής σήμανσης που βαθμολογεί τα τρόφιμα ανάλογα με τη θρεπτική τους αξία σε σχέση με την πρόληψη ασθενειών και την προώθηση της υγείας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό αν αναλογισθεί κανείς πως στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες το ποσοστό των διαφημίσεων τροφίμων που προωθεί ανθυγιεινά τρόφιμα ξεπερνά το 50%. Στην Ελλάδα για παράδειγμα το ποσοστό αυτό αγγίζει το 60% τη στιγμή που στη Γερμανία ξεπερνά το 80%. Το ίδιο εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει τους πολίτες κάθε χώρας να επιτύχουν τους στόχους για την πρόσληψη φρούτων και λαχανικών καθώς και για το αλάτι, τα κορεσμένα και τα τρανς λιπαρά. Ειδικά για την επίτευξη του στόχου της μείωσης της κατανάλωσης αλατιού κατά 30% μέχρι το 2025 σε όλα τα κράτη-μέλη έχει αναπτυχθεί ακόμα ένα εξειδικευμένο εργαλείο που θα βρίσκεται στη διάθεση των κυβερνήσεων. Σχετικά με τον στόχο της αύξησης της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών ήδη στα σχολεία των κρατών-μελών εφαρμόζεται πρόγραμμα δωρεάν παροχής φρούτων. Προς την κατεύθυνση της επίτευξης όλων των προαναφερόμενων στόχων θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ακόμα και φόροι επί συγκεκριμένης κατηγορίας τροφίμων.

         Σε σχέση με την υγεία των παιδιών και των εφήβων ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας έχει αναπτύξει τέσσερα εργαλεία εφαρμογής στρατηγικών και δοκιμάζει πιλοτικά άλλα δύο νέα εργαλεία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επιδεικνύεται για την παιδική παχυσαρκία με την ανάπτυξη ανάλογου εργαλείου. Ανάλογη εστίαση ενδιαφέροντος υπάρχει για τους ηλικιωμένους και τους χρονίως πάσχοντες. Σε αυτή την κατηγορία ο στόχος είναι διττός: η επίτευξη της μέγιστης δυνατής υγείας και δραστηριότητας κατά τη διάρκεια της τρίτης ηλικίας και η πρόληψη του υποσιτισμού που σχετίζεται με τις χρόνιες παθήσεις. Στο πλαίσιο δράσεων του οργανισμού συμπεριλαμβάνεται ακόμα και πρόβλεψη για ισότιμη πρόσβαση σε υγιεινά τρόφιμα ανάμεσα στα δύο φύλα με πολιτικές ενημέρωσης για το σημαντικό ρόλο της διατροφής στην υγεία των γυναικών.

         Όλα τα παραπάνω εργαλεία εφαρμογής πολιτικών συνοδεύονται από εργαλεία παρακολούθησης και επιτήρησης της διατροφικής κατάστασης στις διάφορες ομάδες του πληθυσμού. Τέτοια διακρατικά συστήματα παρακολούθησης έχουν δημιουργηθεί για την παιδική παχυσαρκία αλλά και ειδικά  για τη διατροφική συμπεριφορά των παιδιών στα σχολεία. Τελευταία έχει δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων που καταγράφει τις τάσεις και τις προτεραιότητες στην παχυσαρκία, τη διατροφή και τη φυσική δραστηριότητα. Η βάση αυτή έχει δημιουργηθεί με τη συνεργασία των υπουργείων υγείας των κρατών-μελών και με την υποστήριξη της ευρωπαίκής επιτροπής. Είναι εντυπωσιακό πως η συγκεκριμένη βάση δεδομένων περιέχει περισσότερες από τριακόσιες εθνικές πολιτικές στην ευρωπαϊκή ένωση και συνεχώς αναβαθμίζεται. Προσπάθεια γίνεται όμως για την καθιέρωση εργαλείων παρακολούθησης της κατάστασης θρέψης των ασθενών στα νοσοκομεία των κρατών-μελών μέσα από την εφαρμογή του θεσμού του Nutrition Day και την υπάρξη διατμηματικών ομάδων υποστήριξης θρέψης στα κρατικά τουλάχιστον νοσοκομεία.

            Τέλος, για την εφαρμογή του σχεδίου ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας έχει συστήσει ένα εργαλείο που περιλαμβάνει δίκτυα δράσης τα οποία αποτελούνται από ομάδες χωρών και κάθε ένα από τα οποία θα εξειδικεύεται και σε έναν στόχο. Ανακεφαλαιώνοντας, ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας προτείνει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης για τη διατροφική πολιτική στην ευρώπη. Σε αυτό το πλαίσιο είναι ανοικτός σε προτάσεις και ενθαρρύνει τη συμμετοχή όλων των μελών κρατών. Όλοι οι στόχοι που έχουν τεθεί είναι ενδιαφέροντες και οφείλουν να ενσωματωθούν στα εθνικά σχέδια δράσης για την υγεία κάθε χώρας. Ελπίδα όλων και προσδοκία είναι η Ελλάδα, με την ευκαιρία της προεδρίας στην ευρωπαΊκή ένωση το 2014, να παίξει καθοριστικό ρόλο στο σχέδιο αυτό.

Γλυκαντικές ουσίες: ποιες και γιατί…

Μη θερμιδογόνες γλυκαντικές ουσίες: ‘το μηδέν άγαν’

Οι γλυκαντικές ουσίες πολύ χαμηλών θερμίδων έχουν ως στόχο να βοηθήσουν το γενικό πληθυσμό να μειώσει την κατανάλωση πρόσθετων σακχάρων. Η τελευταία έχει βρεθεί αρκετά αυξημένη ιδιαίτερα μέσω της κατανάλωσης γλυκών και αναψυκτικών διαιωνίζοντας έτσι το θέμα της περιττής πρόσληψης κενών θερμίδων και συμβάλλοντας στην εμφάνιση χρόνιων εκφυλιστικών ασθενειών, όπως η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης και το μεταβολικό σύνδρομο. Οι μη θερμιδογόνες γλυκαντικές ουσίες έχουν πολύ μεγαλύτερη γλυκαντική ικανότητα ανά γραμμάριο από τις κοινές γλυκαντικές ουσίες (σουκρόζη, σιρόπι καλαμποκιού πλούσιο σε φρουκτόζη, συμπυκνώματα χυμών φρούτων). Με αυτόν τον τρόπο απαιτείται πολύ μικρότερη ποσότητα και πολύ λιγότερες θερμίδες για την επίτευξη της ίδιας γλυκαντικής επίδρασης. Τα προϊόντα στα οποία χρησιμοποιούνται ποικίλουν από τα αναψυκτικά διαίτης, τσάι, καφές, λεμονάδες μέχρι τα γιαούρτια και τα επιδόρπια light. Οι κύριες γλυκαντικές ουσίες χαμηλής θερμιδικής αξίας είναι η σακχαρίνη (η μόνη διαθέσιμη γλυκαντική ουσία το 1980), η ακελοσουλφάμη-Κ, η σουκραλόζη, η νεοτάμη και η πολύ πρόσφατη στέβια. Η χρήση των ουσιών αυτών στα ήδη υπάρχοντα προϊόντα υπολογίζεται σε πάνω από 6.000 τρόφιμα. Εκτιμάται πως η σουκραλόζη απαντάται σε 2.500 περίπου τρόφιμα, η ακελοσουλφάμη-Κ σε περίπου 1.103 και η ασπαρτάμη σε 974 προϊόντα. Η πιο κοινή χρήση των ουσιών αυτών αφορά τα αναψυκτικά.

Αξίζει να αναφερθεί πως οι όποιες μελέτες περιλαμβάνουν παρατηρήσεις σε ανθρώπους κυρίως αφορούσαν την αντικατάσταση των συμβατικών αναψυκτικών με αναψυκτικά που περιείχαν γλυκαντικές ουσίες χαμηλής θερμιδικής αξίας. Από αυτό και μόνο το γεγονός φαίνεται πως υπάρχει περιορισμός στη διαθεσιμότητα των επιστημονικών δεδομένων για την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Στην επιστημονική έλλειψη της ‘μεγάλης εικόνας’ έρχεται να προστεθεί ο προβληματισμός των καταναλωτών για την ασφάλεια των γλυκαντικών αυτών ουσιών αλλά και οι ενδοιασμοί για τη γευστικότητα των προϊόντων που περιέχουν τις εν λόγω ουσίες, όπως ανιχνεύονται από διάφορες δημοσκοπήσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Από έρευνες που έγιναν στις Ηνωμένες Πολιτείες βρέθηκε το εξής ενδιαφέρον στοιχείο: το ποσοστό του πληθυσμού (περίπου 10%) που κατανάλωνε αναψυκτικά με τις εν λόγω γλυκαντικές ουσίες έμεινε σταθερό μεταξύ των ετών 1989 και 2004. Το ποσοστό του πληθυσμού που κατανάλωνε τρόφιμα με γλυκαντικές ουσίες αυξήθηκε από 3,2% σε 5,8% στο ίδιο διάστημα. Το αξιοσημείωτο είναι πως στο ίδιο διάστημα δεν παρατηρήθηκε μείωση της κατανάλωσης προϊόντων που περιείχαν πρόσθετα σάκχαρα και όχι γλυκαντικές ουσίες. Άρα ο πρωταρχικός στόχος της ύπαρξης των προϊόντων με γλυκαντικές ουσίες χαμηλής θερμιδικής αξίας φάνηκε να μην επιτυγχάνεται.

Ακριβώς σε αυτό το σημείο τίθεται ένα μεγάλο θέμα: για να θεωρηθεί μια γλυκαντική ουσία επιτυχημένη δεν αρκεί μόνο να ‘αφαιρεί’ θερμίδες που θα προέρχονταν από την κατανάλωση ενός τροφίμου με προστιθέμενα σάκχαρα. Θα πρέπει επίσης να επιτυγχάνει την αποφυγή του φαινομένου της αντισταθμιστικής πρόσληψης θερμίδων. Αν, για παράδειγμα, το τρόφιμο με τη γλυκαντική ουσία επιτυγχάνει αρχική μείωση 100 θερμίδων αλλά στη συνέχεια προκαλεί τέτοιες μεταβολές στην όρεξη που σαν αποτέλεσμα έχουν ένα γρήγορο σνακ 150 θερμίδων τότε το εν λόγω τρόφιμο όχι μόνο δεν πέτυχε τον στόχο του αλλά δημιούργησε και αντιστροφή του ενεργειακού ισοζυγίου. Από τις διαθέσιμες μελέτες που εξέτασαν το ερώτημα αυτό προκύπτει πως η μεγαλύτερη καθαρή μείωση θερμίδων λαμβάνει χώρα όταν αντικαθίσταται συμβατικό αναψυκτικό με αναψυκτικό που περιέχει χαμηλής θερμιδικής αξίας γλυκαντική ουσία. Οι περισσότερες διαθέσιμες μελέτες αφορούσαν την ασπαρτάμη. Οι απαντήσεις σε τέτοιου είδους ερωτήματα δεν είναι εύκολο να δοθούν μια και η όρεξη του οργανισμού επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες. Οι μεταβολικές απαντήσεις του οργανισμού στις γλυκαντικές ουσίες εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τους υποδοχείς της γλυκιάς γεύσης. Τελευταία δεδομένα υποστηρίζουν πως τέτοιοι υποδοχείς δεν απαντώνται μόνο στη γλώσσα αλλά και στο λεπτό έντερο (τον δεύτερο εγκέφαλο του οργανισμού, όπως αποκαλείται πλέον). Η διέγερση αυτών των υποδοχέων από π.χ. μια γλυκαντική ουσία μπορεί να προκαλέσει ποικίλες ορμονομεταβολικές απαντήσεις, των οποίων ο ρόλος στην παχυσαρκία και τον σακχαρώδη διαβήτη μόλις έχει αρχίσει να διερευνάται τα τελευταία χρόνια. Επιπρόσθετα, πρέπει να αναφερθεί πως σε αυτού του είδους τα πολύπλοκα ερωτήματα η διαθεσιμότητα των μελετών που αφορούν ανθρώπους είναι εξαιρετικά περιορισμένη και τα όποια συμπεράσματα είναι μάλλον προσωρινά και όχι τελειωτικά. Επιτακτική κρίνεται ακόμη η διενέργεια καλοσχεδιασμένων ελεγχόμενων κλινικών δοκιμών οι οποίες θα εξετάζουν τις μακροχρόνιες επιδράσεις των συγκεκριμένων γλυκαντικών ουσιών στον έλεγχο του βάρους και του γλυκαιμικού ελέγχου στα διάφορα στάδια της ζωής του ανθρώπου.

Ενώ λοιπόν ο περιορισμός της κατανάλωσης των προστιθέμενων σακχάρων στα τρόφιμα είναι επιθυμητός στην πορεία προς μια καλύτερη διατροφή και την επίτευξη φυσιολογικού σωματικού βάρους στην παρούσα φάση δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να τεκμηριώνουν το αν η χρήση των γλυκαντικών ουσιών χαμηλών θερμίδων μειώνει τελικά τα προστιθέμενα σάκχαρα ή δρα ευεργετικά στο ισοζύγιο ενέργειας, στο σωματικό βάρος ή στους καρδιομεταβολικούς παράγοντες κινδύνου. Συμπερασματικά λοιπόν θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος πως εν αναμονή νέων επιστημονικών μελετών και δεδομένων που θα συμπληρώνουν το μεταβολικό παζλ η δέουσα καταναλωτική στρατηγική σε σχέση με τις νέες γλυκαντικές ουσίες μπορεί να συνοψιστεί στην πανάρχαια λαϊκή ρήση: ‘το μηδέν άγαν’.

Ανάκληση Coca Cola Zero από ΕΦΕΤ

Την προληπτική ανάκληση παρτίδας γυάλινης φιάλης ανθρακούχου αναψυκτικού «Coca Cola zero» 250 ml, με σκοπό τον επανέλεγχο του προϊόντος, ανακοίνωσε ο ΕΦΕΤ.
Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο διερεύνησης καταγγελίας, ο ΕΦΕΤ και συγκεκριμένα η Περιφερειακή Διεύθυνση Δυτικής Ελλάδας, διαπίστωσε σε κλειστή γυάλινη φιάλη την ύπαρξη ξένου σώματος υπόλευκου χρώματος και ταινιοειδούς σχήματος και απαίτησε άμεσα από την εταιρεία την προληπτική ανάκληση της συγκεκριμένης παρτίδας από την αγορά.
Η παρτίδα έχει αριθμό 19F1336VT και φέρει ημερομηνία ελάχιστης διατηρησιμότητας 18/10/2012, ενώ παράγεται και συσκευάζεται στην Ελλάδα από την εταιρεία «Coca Cola Ελληνική Εταιρεία Εμφιάλωσης Α.Ε.» στην παραγωγική της μονάδα στο Ηράκλειο Κρήτης.
Αναφορικά με την ανακοίνωση του ΕΦΕΤ, η Coca Cola Τρία Έψιλον ενημερώνει από την πλευρά της ότι «από όλους τους μέχρι τώρα ελέγχους σε προϊόντα της συγκεκριμένης παρτίδας που υπάρχουν στις αποθήκες της καθώς και στο εργοστάσιο παραγωγής (Ηράκλειο) δεν έχει εντοπιστεί κανένα άλλο αντίστοιχο περιστατικό, ενώ μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει κανένα σχετικό παράπονο από πελάτες ή καταναλωτές της». Η εταιρεία διαβεβαιώνει τέλος ότι βρίσκεται σε πλήρη συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές για το θέμα.

Διατροφή και ανοσοτοξικότητα: υπάρχει κίνδυνος;

Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην εύρυθμη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και κατ’ επέκταση στη διατήρηση της καλής υγείας. Η επίδραση της τροφής στο ανοσοποιητικό σύστημα εκφράζεται μέσω του φαινόμενου της ανοσοτοξικότητας, της εκδήλωσης δηλαδή ανοσοποιητικής απάντησης από τον οργανισμό. Η ανοσοτοξικότητα εκφράζεται τόσο με τη μορφή της αναστολής του ανοσοποιητικού συστήματος όσο και με την υπεραντίδρασή του. Η τελευταία έχει συσχετιστεί με πολλές από τις σύγχρονες νόσους όπως οι αλλεργίες, τα αυτοάνοσα νοσήματα και οι φλεγμονώδεις νόσοι, οι επαναλαμβανόμενες μολύνσεις και οι λευχαιμίες.

Επιπρόσθετα, λιγότερο προφανή νοσήματα έχουν συσχετιστεί με αυτού του τύπου τη δυσλειτουργία του ανοσοποιητικού. Τέτοια είναι η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου, ο καρκίνος των πνευμόνων, η νόσος του Πάρκινσον, το άσθμα, η ατοπική δερματίτιδα, ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1, η νόσος Kawasaki ακόμα και η αθηροσκλήρωση.

Όλα τα προαναφερθέντα φαινόμενα τροποποιημένης αντίδρασης του ανοσοποιητικού συστήματος επάγονται από χημικές ουσίες που αποτελούν ενδογενή συστατικά των τροφίμων ή μέσω χημικών ή μικροβιολογικών μολυντών των τροφίμων. Ο βαθμός της έκθεσης στα παραπάνω μπορεί να καθορίσει το αν η ανοσοποιητική απάντηση θα είναι ευεργετική ή επιβλαβής για τον οργανισμό. Στην κατηγορία των ενδογενών χημικών συστατικών περιλαμβάνονται τα αμινοξέα, τα λιπαρά οξέα, οι υδατάνθρακες, τα μικροθρεπτικά συστατικά, οι βιταμίνες, ακόμα και χημικές ενώσεις όπως τα φλαβονοειδή, ή οι φυσικά απαντώμενες στα τρόφιμα τοξίνες π.χ τα αλκαλοειδή. Οι ανοσοτοξικοί τροφικοί μολυντές (π.χ. οι διοξίνες, ο υδράργυρος, ο μόλυβδος) μπορούν να προκύψουν σε οποιοδήποτε στάδιο της διαδικασίας παραγωγής του τροφίμου από τη φάρμα μέχρι και το τραπέζι.

Ένας κρίσιμος παράγοντας που επηρεάζει την ευαισθησία ενός ατόμου στους τροφικούς μολυντές είναι η ηλικία και το φύλο. Συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες ατόμων διατρέχουν διαφορετικό κίνδυνο ανοσοτοξικότητας. Για παράδειγμα, ο ανοσοτοξικός κίνδυνος από τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια, το PFOA (υπερφθορο-οκτανοϊκό οξύ) ή από τα επίπεδα υδραργύρου των ψαριών είναι απείρως μεγαλύτερος για ένα βρέφος σε σχέση με έναν ενήλικο. Προς διευκρίνιση, το υπερφθορο-οκτανοϊκό οξύ είναι από τα πιο κοινά μονομερή των υπερφθορανθράκων (ορισμένες φορές αναφέρεται ως C8) και χρησιμοποιείται ευρύτατα για την παρασκευή υπερφθοριωμένων πολυμερών που έχουν μεγάλη ανθεκτικότητα και δεν επηρεάζονται από το νερό, τα έλαια και διάφορους διαλύτες. Ένα από τα πλέον γνωστά υπερφθοριωμένα πολυμερή είναι το πολυτετραφθοροαιθυλένιο (PTFE), το οποίο έχει πολυάριθμες εφαρμογές και είναι ευρύτερα γνωστό με την εμπορική ονομασία Teflon (παράγεται από τη χημική βιομηχανία DuPont). Οι πλέον γνωστές εφαρμογές των πολυφθοριωμένων πολυμερών είναι τα αντικολλητικά τηγάνια και μαγειρικά σκεύη.

Ο λόγος για τον οποίο οι τροφές λαμβάνονται τόσο σοβαρά υπόψη στην ανοσοτοξικότητα είναι το γεγονός πως ανάμεσα στους περιβαλλοντικούς παράγοντες που θέτουν σε κίνδυνο το ανοσοποιητικό σύστημα τα τρόφιμα είναι ο πιο ελεγχόμενος. Σε ορισμένες περιπτώσεις αρκεί απλά κάποιος να κάνει μια εναλλακτική διατροφική επιλογή ώστε να αποφύγει με παθητικό τρόπο τις ανοσοτοξικές ουσίες του φαγητού. Διάφορες τροφές μπορούν επίσης να προστατέψουν έναντι ορισμένων ανοσοτοξικών ουσιών ενώ άλλες είναι ικανές να διορθώσουν κάποιες μορφές βλάβης του ανοσοποιητικού συστήματος.

ΕΦΕΤ και ΔΙΑΙΤΟΛΟΓΟΙ

Απαγορεύονται οι συστάσεις μεμονωμένων γιατρών ή επαγγελματιών στον τομέα της υγείας ή άλλων ενώσεων (π.χ. διατροφής) σε εμπορικές ανακοινώσεις ή στη διαφημιστική επικοινωνία τροφίμων που προωθούνται με ισχυρισμούς υγείας.

Αυτό γνωστοποιεί ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων ΕΦΕΤ σε έγγραφό του προς τις εθνικές ενώσεις επαγγελματιών στον ιατρικό τομέα και στους τομείς διατροφής ή της διαιτολογίας και ιδρύματα υγείας αλλά και προς τις διαφημιστικές εταιρείες.

Διατροφικοί μύθοι για τον σακχαρώδη διαβήτη

Ο διαβητικός θα πρέπει να ακολουθεί μια ειδική και πολύ περιοριστική διατροφή

Λάθος. Σύμφωνα με τις τελευταίες διατροφικές συστάσεις, οι διαβητικοί μπορούν να ακολουθούν τις διατροφικές οδηγίες που ισχύουν για το γενικό πληθυσμό. Μισό πιάτο με πολύχρωμα λαχανικά χαμηλά σε υδατάνθρακες, ¼ του πιάτου άπαχο κρέας και το υπόλοιπο ¼ του πιάτου με υδατανθρακούχα τρόφιμα.

Ο όρος ‘διαβητική δίαιτα’ έχει αντικατασταθεί πλέον από την ‘υγιεινή μέθοδο του πιάτου’. Ένα πιάτο που βασίζεται στην παραπάνω φιλοσοφία περιέχει μέτρια ποσότητα υδατανθράκων, κορεσμένων λιπών και χοληστερίνης και είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες. Θυμηθείτε: ο περιορισμός βρίσκεται πάντα στο μυαλό σας και όχι στο πιάτο σας. Απελευθερωθείτε από τις εμμονές των μεγάλων ποσοτήτων.

Τα υγιεινά τρόφιμα δεν ανεβάζουν τα επίπεδα του σακχάρου

Λάθος. Ακόμα και αν αποφεύγετε τα ανθυγιεινά γλυκά δεν θα αποφύγετε τις υψηλές τιμές με ένα μεγάλο μπωλ φρούτα. Τα τελευταία μπορεί να θεωρούνται υγεινά τρόφιμα εξαιτίας του πλούτου σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία, αλλά δεν παύουν να αποτελούνται αποκλειστικά από υδατάνθρακες. Ακριβώς γι’ αυτό πρέπει να εντάσσονται στο διαιτολόγιό σας λαμβάνοντας υπόψη ολόκληρο το ημερήσιο μενού αλλά και την ευαισθησία στην ινσουλίνη που εσείς παρουσιάζετε. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τις επιλογές σας στα λαχανικά. Το να γνωρίζετε το γλυκαιμικό δείκτη και το γλυκαιμικό φορτίο τους θα σας βοηθήσει να κάνετε σωστότερες επιλογές.

Πλέον δεν μπορείτε να καταναλώσετε τρόφιμα που επιθυμείτε έντονα

Άλλος ένας μύθος. Εκτός και αν βρίσκεστε σε πολύ προχωρημένο στάδιο σακχαρώδους διαβήτη η διατροφή σας μπορεί και οφείλει να χαρακτηρίζεται από πλούσια ποικιλία. Δύο είναι οι πιο βασικοί και απλοί κανόνες που πρέπει να ακολουθείτε: Να τρώτε μικρότερες ποσότητες ή να συμπεριλάβετε τα αγαπημένα σας φαγητά σε μικρότερη συχνότητα απ’ ότι στο παρελθόν και να τροποποιήστε τα αγαπημένα σας φαγητά ώστε πλέον να αποτελούνται από πιο υγιεινά θρεπτικά συστατικά. Ρωτήστε τον διαιτολόγο σας για έξυπνες συνταγές και αντικαταστάσεις.

Μπορώ να φάω όσο και ό,τι θέλω εφόσον η φαρμακευτική αγωγή θα με καλύψει

Μεγάλη συνειδητή παρανόηση. Για την ακρίβεια, η αυξημένη κατανάλωση επεξεργασμένων (εξευγενισμένων) υδατανθράκων και τροφίμων πλούσιων σε ανθυγιεινά λίπη αυξάνει τον κίνδυνο των διαβητικών επιπλοκών (δυσλιπιδαιμία, μακρο- και μικρο- αγγειοπάθεια) ακόμα κι αν λάβετε μεγαλύτερη δόση φαρμακευτικής θεραπείας (χάπια ή ίνσουλίνη). Για την ακρίβεια, η ταυτόχρονη λήψη πρόσθετων θερμίδων και μεγαλύτερης δόσης ινσουλίνης ή χαπιών θα αυξήσει το βάρος (λίπος) σας πιθανότατα στην περιοχή της κοιλιακής χώρας.

Το γεγονός αυτό με τη σειρά του θα αυξήσει την αντίσταση του οργανισμού σας στην ινσουλίνη (ινσουλινοαντίσταση) και το σώμα σας θα δυσκολεύεται ακόμα περισσότερο να χρησιμοποιήσει την ινσουλίνη αποτελεσματικά. Τα επίπεδα του σακχάρου σας θα ανέβουν περαιτέρω και έτσι, θα δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος κατά τον οποίο η αύξηση της φαρμακευτικής αγωγής για την αντιμετώπιση των αυξημένων επιπέδων σακχάρου θα αυξάνει το βάρος σας και αυτό με τη σειρά του θα αυξάνει την ινσουλινοαντίσταση και τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα σας.

Τέλος, η αύξηση του κοιλιακού βάρους και της ινσουλινοαντίστασης θα οδηγήσουν πιθανότατα σε αύξηση της κακής χοληστερίνης, των τριγλυκεριδίων και της αρτηριακής πίεσης οδηγώντας σε μια ανεπιθύμητη κατάσταση που ονομάζεται ‘μεταβολικό σύνδρομο’ και αποτελεί των προάγγελο κακών ειδήσεων για το καρδιαγγειακό σας σύστημα.

Όταν αρχίζω να νιώθω τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας απλά θα αρχίσω να τρώω γλυκά μέχρι να αισθανθώ καλύτερα

Για την ακρίβεια θα πρέπει να καταναλώσετε μόνο μια μικρή ποσότητα ταχέως απορροφούμενων υδατανθράκων και στη συνέχεια να ελέγξετε το σάκχαρό σας. Άρα η σωστή τακτική σε περίπτωση υπογλυκαιμίας έγκειται στην ταχύτατη αποκατάσταση των επιπέδων του σακχάρου σας, αλλά εντός φυσιολογικών ορίων. Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων γλυκών ή χυμών θα έχει ως αποτέλεσμα μετά από λίγη ώρα τα επίπεδα του σακχάρου σας να ξεπερνούν κατά πολύ τις φυσιολογικές τιμές.

Τα διαβητικά άτομα θα πρέπει να τρώνε μόνο γλυκά που φέρουν τη σήμανση ‘διαβητικά’ ή ‘χωρίς την προσθήκη ζάχαρης’

Ακόμα μια παρανόηση. Στην πραγματικότητα αυτού του είδους τα παρασκευάσματα δεν διαφέρουν πολύ από τα συμβατικά γλυκά και το άλλοθι που δημιουργούν μπορεί να ανεβάσει τα επίπεδα του σακχάρου σας ακόμα περισσότερο σε σχέση με μια μερίδα κανονικού γλυκού. Το σημαντικότερο για ένα διαβητικό άτομο είναι να βρει τον τρόπο με τον οποίο θα εντάξει το γλυκό στα πλαίσια ενός ισορροπημένου διαιτολογίου. Επίσης μη λησμονείτε πως τα υποκατάστατα ζάχαρης (σιρόπι καλαμποκιού πλούσιο σε φρουκτόζη, μαλτόζη, φρουκτόζη) που πολλές φορές απαντώνται σε αυτού του είδους τα προϊόντα είναι επί της ουσίας υδατάνθρακες που μπορούν να ανεβάσουν τα επίπεδα του σακχάρου σας.

Δεν πρέπει να καταναλώνω αλκοόλ επειδή θα ανεβάσει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα

Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει. Το αλκοόλ δρα με τέτοιο τρόπο στο μεταβολισμό ώστε να μειώνει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Αυτό δεν σημαίνει πως κάθε φορά που έχετε υπεργλυκαιμία θα πρέπει να καταναλώνετε αλκοόλ για να ρυθμίσετε τα επίπεδά σας. Μην ξεχνάτε πως η δράση του αλκοόλ σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνετε πιθανότατα θα μειώσουν απότομα και έντονα τα επίπεδα του σακχάρου σας αυξάνοντας τον κίνδυνο για υπογλυκαιμία. Θυμηθείτε: όταν καταναλώνετε αλκοόλ να λαμβάνετε πάντα ταυτόχρονα μια μικρή πηγή υδατανθράκων.

Συμπληρώματα Βιταμινών: Η ώρα της αλήθειας

Ένα πρόσφατο άρθρο από την εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» (8/8/2009) που αφορά τα συμπληρώματα διατροφής:

Η Ευρώπη αποφάσισε επιτέλους να τα εξετάσει σοβαρά, τόσο τι τελικά περιέχουν όσο και ποιες παρενέργειες έχουν.

Ελεγχος στα συμπληρώματα διατροφής

Διεξοδική αξιολόγηση – έγκριση των ουσιών που περιέχουν ολοκλήρωσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας Τροφίμων

Tης Ιφιγενειας Διαμαντη

Την πρώτη διεξοδική αξιολόγηση ουσιών που χρησιμοποιούνται ως πηγή βιταμινών και μετάλλων στα συμπληρώματα διατροφής τα οποία πωλούνται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης ολοκλήρωσε πρόσφατα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας Τροφίμων (EuropeaFood Safety Authority). Το καθεστώς που επικρατούσε εδώ και χρόνια σε σχέση με τα συμπληρώματα διατροφής, για τα οποία μάλιστα οι Ευρωπαίοι δείχνουν όλο και περισσότερο ενδιαφέρον σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ήταν τουλάχιστον θολό. Ετσι, κυκλοφορούν πολλά σκευάσματα που κανείς δεν ελέγχει τι ακριβώς περιέχουν και ποιες είναι οι συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία, την ίδια στιγμή που μάλιστα προβάλλονται περίπου ως πανάκεια.

Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ενωση επιχειρεί να βάλει μια τάξη στη συγκεκριμένη αγορά καταρτίζοντας λίστα εγκεκριμένων ουσιών. Με κανονισμό που θα ισχύσει από 1ης Ιανουαρίου 2010 θα επιτρέπεται η κυκλοφορία συμπληρωμάτων διατροφής που θα περιέχουν μόνο τις εγκεκριμένες σε ειδική λίστα της EFSA ουσίες. Προκειμένου μια ουσία να εγκριθεί, η εταιρεία η οποία ενδιαφέρεται θα πρέπει να υποβάλει αίτηση συνοδευόμενη από σχετικό φάκελο με έρευνες και επιστημονικά δεδομένα τα οποία να αποδεικνύουν τη δράση της συγκεκριμένης ουσίας στον ανθρώπινο οργανισμό. Από το 2005 μέχρι σήμερα, ο Οργανισμός Ασφάλειας των Τροφίμων έχει εξετάσει 533 αιτήσεις σχετικά με 344 διαφορετικές ουσίες. Οι αξιολογήσεις του βασίστηκαν σε επιστημονικές αποδείξεις που παρείχαν οι κατασκευαστές των συμπληρωμάτων διατροφής σχετικά με την ασφαλή για την υγεία κατανάλωσή τους και τον βαθμό απορρόφησής τους από τον οργανισμό.

Κατά τη διαδικασία αξιολόγησης, αποσύρθηκαν 186 αιτήσεις, ενώ για τουλάχιστον τις μισές από τις υπολειπόμενες, η EFSA ανακοίνωσε ότι δεν έλαβε επαρκείς επιστημονικές αποδείξεις όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των συμπεριλαμβανομένων ουσιών. Τέλος, ερωτήματα εγείρονται για την ασφάλεια τουλάχιστον 39 ουσιών με βάση τα δεδομένα των αιτήσεων. «Εργο της Επιτροπής είναι να διασφαλίσει ότι η χρήση τέτοιων ουσιών είναι ασφαλής και αποτελεσματική για την υγεία των Ευρωπαίων πολιτών. Eκατομμύρια πολίτες λαμβάνουν καθημερινά συμπληρώματα διατροφής», δήλωσε ο πρόεδρος της αρμόδιας Επιτροπής της EFSA για τα πρόσθετα στις τροφές.

Απαραίτητα για κάποιους

Τα συμπληρώματα διατροφής κυκλοφορούν σε μορφή υγρών, χαπιών, gel, συμπυκνωμένου διαλύματος, σκόνης, κάψουλας, σταγόνας κ. ά. και περιέχουν βιταμίνες, ανόργανα συστατικά, βότανα, αμινοξέα, μεταβολίτες, αποστάγματα ή συνδυασμό οποιωνδήποτε από τα παραπάνω συστατικών, χωρίς, ωστόσο, να μπορούν να αντικαταστήσουν το κανονικό γεύμα. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι λίγοι εκείνοι που κρίνουν την κατανάλωση τέτοιων σκευασμάτων απαραίτητη. Οι αγχωτικοί ρυθμοί της πόλης, η κούραση, το στρες οδηγούν αρκετούς ανθρώπους στη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής. «Επειτα από δέκα ώρες δουλειάς την ημέρα και τρεις ώρες που χρειάζομαι για να πάω και να έρθω, δεν μπορώ να πάρω τα πόδια μου. Λαμβάνω συμπληρώματα διατροφής ανά τακτά διαστήματα», λέει υπάλληλος σε φαρμακείο των βορείων προαστίων. Οσον αφορά στην ασφάλεια κατανάλωσης αυτών των σκευασμάτων, προσθέτει: «Ρωτάω τον γιατρό μου και μου λέει ότι αν αισθάνομαι ότι πρέπει να τα πάρω, να το κάνω».

Πρωταθλητές, ωστόσο, στην κατανάλωση συμπληρωμάτων παραμένουν οι Αμερικανοί. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το 1/3 των παιδιών στην Αμερική από 2-17 ετών λάμβαναν τέτοια σκευάσματα. Στην πραγματικότητα, βέβαια, εκείνοι που θα χρειάζονταν συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες είναι εκείνοι που δεν νοιάζονται ή δεν μπορούν να τα έχουν, όπως για παράδειγμα οι κάτοικοι του Τρίτου Κόσμου. Σύμφωνα με έρευνα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, τα άτομα που λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες είναι και εκείνα που προσέχουν περισσότερο τη διατροφή τους και άρα δεν έχουν και τόση ανάγκη τα κάθε είδους «βοηθήματα». Από την άλλη και στην Αμερική, τα τόσο δημοφιλή συμπληρώματα διατροφής αποδεικνύονται συχνά επισφαλή για την ανθρώπινη υγεία. Οπως ανακοινώθηκε πρόσφατα επισήμως μέσα σε ένα χρόνο, τα κρούσματα παρενεργειών σε άτομα που λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής τριπλασιάστηκαν. Τώρα, η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) επιβάλλεται να βελτιώσει τον έλεγχο που αφορά στα συγκεκριμένα σκευάσματα.

ΠΗΓΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 8/8/2009

Γενετικά Τεστς: Αλήθειες και Ψέματα

Εξατομικευμένες δίαιτες με βάση το DNA από εξειδικευμένους διαιτολόγους;

Ένα έρθρο που βρήκα πρόσφατα στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» και εχει γραφτεί από τον Καθηγητή Γενετικής Σ. Ν. Αλαχιώτη.

«Σύγχρονοι γενετικοί μύθοι

Ως φάρμακο διά πάσαν νόσον προβάλλεται συχνά η γενετική από τα ΜΜΕ ή ακόμη ως άλλη «κρυστάλλινη σφαίρα» που προλέγει το μέλλον από κερδοσκοπικές εταιρείες παντός είδους.
Πώς θα ισορροπήσουμε ανάμεσα στη μαγεία της επιστημονικής γνώσης και στη μαγγανεία των καιροσκόπων;

Τα επιτεύγματα της Γενετικής έχουν πολύ συχνά την τιμητική τους θέση στα ΜΜΕ. Καθημερινά σχεδόν, όλο και κάποιος γενετικός νεωτερισμός θα κοσμεί τις οθόνες των τηλεοράσεων ή τις σελίδες των εφημερίδων ή θα ταξιδεύει με τα ερτζιανά κύματα· με πολλές στρεβλώσεις όμως.

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η επιστημονική πρόοδος είναι μεγάλη, αλλά το ύψος στο οποίο ανεβάζουν συνήθως τα ΜΜΕ ορισμένα επιτεύγματα είναι ιλιγγιώδες, μυθικό· και το αποτέλεσμα είναι να νομίζει ο κόσμος ότι ήδη έχουμε νικήσει τον καρκίνο, ότι προβλέπουμε όλες τις μελλοντικές μας ασθένειες με γενετικά τεστ, πως θα κάνουμε παιδιά και στα 100 μας χρόνια, ότι θα γεννιούνται τέλεια μωρά, ότι θα επιλέγουμε το ιδανικό ταίρι με ένα τεστ DΝΑ· και πολλά άλλα ακόμη, εκ των οποίων άλλα είναι ήδη «έτοιμα» και άλλα προβλέπονται λίαν προσεχώς, αύριο, όπως η θεραπεία κάθε νόσου με τα βλαστοκύτταρα!

Είναι όλα αυτά λοιπόν μια εύθυμη νότα στην γκρίζα καθημερινότητα που αποκτά μαύρη απόχρωση με την παγκόσμια οικονομική κρίση αλλά και την κοινωνική σύγχυση, ή μια σύγχρονη μυθολογία που ανεύθυνα μαστιγώνει την πιστότητα της ελπιδοφόρας επιστήμης της Γενετικής; Τι αποκομίζει ο μέσος πολίτης ακούγοντας και διαβάζοντας επιτεύγματα επί επιτευγμάτων, που του δίνουν την εικόνα ότι η Γη γέμισε μικρούληδες θεούς;

Η ελπίδα είναι αναμφίβολα ευπρόσδεκτη, αλλά η πραγματικότητα πιο απαραίτητη για να μη βαδίσει κανείς στο κενό, πιστεύοντας ότι είναι ξαφνικά αετός. Γι΄ αυτό χρειάζεται όχι μόνο περίσσεια προσοχή και ευθύνη για τη διακίνηση της επιστημονικής πληροφορίας, αλλά και κάποια στοιχειώδης γνώση των πραγμάτων για να μην παραμορφώνονται κατά τη μεταφορά τους. Γονιδίωμα, ο μεγάλος άγνωστος
Διατυμπανιζόταν, λ.χ., ότι μετά την πρόσφατη ολοκλήρωση της χαρτογράφησης του γονιδιώματος του ανθρώπου τα υπόλοιπα θα ήταν εύκολη υπόθεση· όπως η συσχέτιση των 21.000-22.000 γονιδίων μας με τα κληρονομικά χαρακτηριστικά μας, με τις γενετικές μας ασθένειες π.χ., για να τις ελέγξουμε. Η αλήθεια είναι ότι μπορεί ένα μεγάλο ποσοστό γονιδίων, το 60% περίπου, να έχει ήδη αντιστοιχηθεί· αλλά δεν φθάνει μόνο αυτό.

Υπάρχουν τα περίπλοκα γονιδιακά δίκτυα που μορφοποιούν τις αλληλεπιδράσεις των γονιδίων και τις εκφράσεις τους για να ελεγχθεί ένα χαρακτηριστικό, μια ασθένεια, και δεν τα ξέρουμε, τα ερευνούμε, ενώ η αδρανοποίηση ορισμένων γονιδίων μας δεν έχει καμία βιολογική επίπτωση, διότι ίσως καλύπτεται από τα εν λόγω δίκτυα· είναι και το περιβάλλον με τις άπειρες παραμέτρους του που αλληλεπιδρά με τα γονίδια· και όλα αυτά αποκαθηλώνουν τον μύθο που λέει ότι η βιολογική μας αυτογνωσία έχει κατακτηθεί στην ολότητά της διά της γνώσης του γονιδιώματός μας, των γονιδίων μας. Στρεβλώσεις και εμπόριο ελπίδας
Ωστόσο κατά την εκλαΐκευση παρερμηνεύονται τα ερευνητικά ευρήματα και παραμορφώνονται. Π.χ., τελευταία γράφτηκε ως είδηση ότι εννέα γονίδια κάνουν πιο έξυπνα τα κορίτσια! Δεν ξέρει όμως ο αρθρογράφος ότι στη διαμόρφωση της νοημοσύνης του ανθρώπου, εκτός του περιβάλλοντος, συμμετέχουν και περισσότερα από 100 γονίδια; Η αλήθεια είναι ότι ίσως αυτά τα εννέα γονίδια να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή· αλλά πώς γράφτηκε;

Αλλη είδηση υπόσχεται πρόβλεψη των μελλοντικών μας ασθενειών, αρκεί να έχουμε 1.000 δολάρια για να κάνουμε ένα γενετικό τεστ. «Διαβάστε τον εαυτό σας»διαφημίζουν οι αισχροκερδοσκοπικές «Σειρήνες» που πιέζουν κυβερνήσεις να εντάξουν τέτοιες εξετάσεις στις προϋποθέσεις ασφάλισης ή πρόσληψης σε εργασία. Στο μόνο όμως που έπρεπε μια τέτοια είδηση να αναφέρεται είναι το κέρδος της νέας γνώσης, που όμως εκτός ελαχίστων περιπτώσεων δεν έχει ακόμη ικανοποιητική εφαρμογή. Και τούτο διότι δεν γνωρίζουμε την πολυπλοκότητα της γονιδιακής ή γονιδιωματικής δράσης. Αλλά και για κάποια περίπτωση γενετικής προδιάθεσης σε μια ασθένεια, για την οποία όμως δεν υπάρχει θεραπεία, για ποιον λόγο να το γνωρίζει ο ενδιαφερόμενος; Για να ασθενήσει νωρίτερα από το άγχος του; Αν όμως διά της παιδείας του ακολουθούσε γενικά μια μετρημένη και προσεκτική ζωή, όπως πρέπει να κάνουμε όλοι μας, η προφύλαξη του εαυτού του δε θα ήταν αποτελεσματικότερη;

«Επαναστατικό γενετικό τεστ και για μωρά»διαφημίζεται επίσης και υπόσχεται έλεγχο στο έμβρυο «όλων»των γνωστών γενετικών ασθενειών! Πώς όμως, με τον έλεγχο περίπου 1.400 μονογονιδιακών και πάνω από 5.000 πολυγονιδιακών; Αυτά δεν γίνονται, παρά για λίγες περιπτώσεις μόνο. Αν όμως προχωρήσουμε και σε φυσικά χαρακτηριστικά, δεν καταστρατηγούμε τη φύση διολισθαίνοντας στα παιδιά κατά παραγγελία; Και όμως τα γενετικά αυτά τεστ είτε για μεγάλους είτε για έμβρυα έχουν ήδη γίνει μόδα που τροφοδοτεί οικονομικά τις ακόρεστες ορέξεις κάποιων που πουλούν ελπίδα· όπως γίνεται και με τα ομφαλοπλακουντικά βλαστοκύτταρα.

Η πραγματική επιστημονική γνώση έχει τη σοβαρότητά της, που δεν ταιριάζει με την παραπλανητική και διογκωμένη διαφήμισή της· όπως στην περίπτωση, λ.χ., που θα μπορούμε να κάνουμε παιδιά και στα 100 μας με τεχνητές μήτρες! Μα το έμβρυο μαθαίνει μέσα στη μήτρα· τι θα μάθει μέσα στο μηχάνημα; Και κατά πόσον ένα άψυχο μηχάνημα, αν γίνει, θα μπορεί να μιμηθεί το λίκνο της ζωής, τη μήτρα;

Ο χορός όμως καλά κρατεί.«Δώσε μου το DΝΑ σου να σου πω πώς σε λένε»! Να μας πουν δηλαδή την πιθανότητα, διά της γονιδιωματικής ανάλυσής μας και της στατιστικής, εξελικτικής προέλευσης του ονόματός μας. Οποιος όμως δεν ξέρει πώς τον λένε, τι το θέλει το τεστ; Κι αν η πιθανότητα βγει λάθος; Αλλου παπά ευαγγέλια; Αλλοι πάλι πουλούν στην Ελβετία ένα γενετικό τεστ DΝΑ για το«πώς θα βρούμε ιδανικούς συντρόφους» ! Αυτό το κάνουν όμως η φύση και ο πολιτισμός, όχι μόνο τα γονίδια. Δεν είναι λοιπόν το τεστ αυτό μια ευφάνταστη προέκταση της επιστημονικής γνώσης, χωρίς όμως τεκμηριωμένη επιστημοσύνη;

Αυτόκλητοι κλωνοποιοί
Αλλά κάτι ανάλογο δεν έγινε και με την αναπαραγωγική κλωνοποίηση του ανθρώπου προσφάτως; Ο αμφιλεγόμενος Ιταλός Αντινόρι «ανακοίνωσε» ότι έχει κλωνοποιήσει τρεις άνδρες και οι κλώνοι τους, δύο αγόρια και ένα κορίτσι, ζουν σε ανατολική χώρα που δεν κατονόμασε. Δεν γνώριζε όμως το στοιχειώδες· ότι, αφού δήθεν κλωνοποίησε τρεις άνδρες, τα παιδιά έπρεπε να ΄ναι και τα τρία αγόρια! Το κορίτσι πού βρέθηκε; Υστερα από λίγες εβδομάδες εμφανίστηκε και ο άλλος επίδοξος κλωνοποιός, ο Ζαβός, που κι αυτός λέει ότι σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα θα έχει κλωνοποιήσει επιτυχώς άνθρωπο! Περιμένουμε την τρίτη της «παρέας», την Μπουασελιέ, να μας πει κι αυτή πόσους έχει κλωνοποιήσει! Και όμως τέτοιες ειδήσεις προβάλλονται εμφατικά από τα ΜΜΕ, προκαλώντας σύγχυση αντί να παρέχουν ενημέρωση.

Με όλα αυτά όμως ο μύθος τρώει την αλήθεια και αντί να οδηγούμε τον κόσμο στην κατανόηση της πραγματικότητας, που είναι ο καταλύτης για τη νοητική και ηθική του τελείωση, τον απομακρύνουμε με ειδήσεις που έχουν ξύλινα πόδια· τον παραπλανούμε με πήλινους πύργους εντυπωσιασμού. Μια σοφή όμως παροιμία λέει: «Οπου ακούς πολλά κεράσια κράτα και μικρό καλάθι». Το καλάθι αυτό χωράει τη μεγάλη πρόοδο της Γενετικής, αλλά δεν χωράει τις μυθοπλασίες της που κοντεύουν να μιμηθούν την Αστρολογία. Η ελπίδα που δίνει η γενετική έρευνα δεν πρέπει να καεί στον βωμό της ανεύθυνης εκλαΐκευσής της ή και της κατευθυνόμενης εκμετάλλευσης πονεμένων ανθρώπων, ακόμη και αφελών ή άλλων που ζήλεψαν τον υπεράνθρωπο του Νίτσε. Προσοχή λοιπόν στην εκλαΐκευση της επιστημονικής γνώσης.»

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ Κυριακή 14 Ιουνίου 2009

Το χρυσό δισκοπότηρο των διαιτών

Η μοντέρνα επιστήμη της διαιτολογίας έχει σωρεύσει τέτοιο όγκο γνώσεων πλέον που έχει αφήσει στο παρελθόν την εποχή των γενικών διατροφικών οδηγιών που “έρχονται γάντι” σε όλους. Με τα διαρκώς αυξανόμενα νέα επιστημονικά δεδομένα η εικόνα της γυναίκας που έχει φωτοτυπήσει και ακολουθεί τη δίαιτα της φίλης της μοιάζει πλέον ξεθωριασμένη.

Οι καιροί είναι απαιτητικοί για τους διαιτολόγους και υπαγορεύουν αυστηρή εξατομίκευση των οδηγιών και των διαιτολογίων στα πλαίσια μιας υψηλής ποιότητας υπηρεσιών.

Αυτό γίνεται καλύτερα κατανοητό με ένα απλό διατροφικό παράδειγμα. Η κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών μέσα από τη διατροφή δεν αυξάνει σε όλους τους ανθρώπους το ίδιο την ολική τους χοληστερόλη. Σε αρκετούς μάλιστα δεν την αυξάνει καθόλου πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια. Ειδικά στους τελευταίους δε θα ήταν συνετό να αποκλειστούν εντελώς τροφές που περιέχουν μέτριες ποσότητες κορεσμένων λιπαρών.

Κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά, αρκετές φορές σχεδόν ιδιοσυγκρασιακά, στην κατανάλωση του ίδιου τροφίμου. Επιπρόσθετα, η επιστήμη της διατροφογενωμικής και της διατροφογενετικής επιχειρεί πλέον να ανιχνεύσει σε γενετικό επίπεδο αυτές τις ποικίλες επιδράσεις των τροφίμων στα διάφορα άτομα, με απώτερο σκοπό τη μελλοντική κατάρτιση απόλυτα εξατομικευμένων διαιτολογίων με βάση το γενετικό προφίλ και τη συγκεκριμένη πάθηση.

Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν το προφανές: η επιστήμη της διατροφής προσπαθεί να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο τα θρεπτικά συστατικά επηρεάζουν τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Αλλά μέχρι την κατάκτηση αυτού του στόχου επιχειρεί, με τις διάφορες έρευνες, να εντοπίσει πρώτιστα τις επιδράσεις σε μικρότερες επιμέρους πληθυσμιακές ομάδες με κοινά χαρακτηριστικά.

Έτσι, προκύπτουν ανά διαστήματα οι κατευθυντήριες διατροφικές οδηγίες στον πληθυσμό κάθε χώρας. Όμως αυτές δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να συγχέονται με το διαιτολόγιο που θα εκπονηθεί όταν κάποιος επισκέπτεται τον διαιτολόγο του. Στην περίπτωση αυτή ο ειδικός θα εξετάσει λεπτομερώς το ατομικό ιστορικό, τις ανθρωπομετρικές μετρήσεις, τον εργαστηριακό και βιοχημικό έλεγχο και θα μετασχηματίσει τις ανάγκες σε συγκεκριμένο και ποσοτικά εκφρασμένο διατροφικό σχήμα.

Οι πληθυσμιακές διατροφικές οδηγίες από την άλλη πλευρά αποτελούν γενικές κατευθύνσεις που αποσκοπούν στην εξασφάλιση της γενικότερης καλής υγείας και ευεξίας του ενήλικου πληθυσμού.

Υπάρχουν πολλές παράμετροι που συμβάλλουν στη διαμόρφωση του τελικού διαιτολογίου από τον ειδικό. Η φάση της ζωής για παράδειγμα την οποία διανύει το άτομο είναι μια από τις πιο καθοριστικές. Οι ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά ποικίλουν ανάλογα την ηλικία, το φύλο και την κατάσταση υγείας του ατόμου. Μια έγκυος γυναίκα δεν έχει τις ίδιες ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά σε σχέση με μια μη εγκυμονούσα. Ακόμα και μεταξύ του δεύτερου και του τρίτου τριμήνου της κυοφορίας οι ανάγκες της ίδιας γυναίκας διαφοροποιούνται.

Η εμμηνόπαυση είναι επίσης μια περίοδος που αλλάζει τα δεδομένα στις διατροφικές απαιτήσεις της γυναίκας. Τα παιδιά από την άλλη πλευρά διαφοροποιούν τις ανάγκες τους ανάλογα με το στάδιο της ανάπτυξής τους. Διαφορετικές είναι οι συστάσεις στη νεογνική ζωή από αυτές στην παιδική, την προ-εφηβική και την εφηβική ηλικία. Τέλος, η Τρίτη ηλικία θέτει άλλους κανόνες διατροφικής φροντίδας καθώς η φυσιολογική φθορά του οργανισμού και η ύπαρξη διάφορων παθήσεων μεταβάλλουν το τοπίο των πιθανών διατροφικών ελλείψεων και δυσκολιών πρόσληψης των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών.

Ενώ λοιπόν οι ανάγκες ποικίλουν τόσο πολύ και η διατροφική υποστήριξη οφείλει να ισορροπεί μεταξύ διατήρησης ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους και παροχής όλων των αναγκαίων μακροθρεπτικών και μικροθρεπτικών συστατικών, η μάστιγα της εποχής που ταλαιπωρεί τον γυναικείο κυρίως πληθυσμό είναι η αναζήτηση μιας θαυματουργής δίαιτας.

Είναι τόσο σφόδρα η επιθυμία για απώλεια σωματικού βάρους που πολλές φορές παραγκωνίζεται η ευεξία και τελικά θυσιάζεται στο βωμό της προσωρινής και πολλές φορές ματαιόδοξης απώλειας μερικών κιλών. Δεν είναι τυχαία η μεγάλη απήχηση των παράδοξων διαιτών (fad diets όπως χαρακτηριστικά ονομάζονται) και το ατέρμονο κυνήγι του διαφορετικού. Όταν οι βασικές διαιτολογικές αρχές λησμονούνται και η πίστη στον εαυτό μας χάνεται τότε είναι απόλυτα αναμενόμενο να γινόμαστε ενδοτικοί σε οτιδήποτε βρεθεί στην ψυχοφθόρο αυτή αναζήτηση: στη δίαιτα του γείτονα, της φίλης, το διαιτολόγιο του εκάστοτε περιοδικού ποικίλης ύλης ακόμα και σε επικίνδυνες πολλές φορές για την υγεία διατροφικές ατραπούς.

Το χρυσό δισκοπότηρο μιας δίαιτας είναι ακριβώς η εξατομίκευση και όχι ένας μαγικός συνδυασμός τροφίμων. Ο σύγχρονος άνθρωπος καλό θα ήταν να αφήσει πίσω του την υπερβολική εξωστρέφεια και να εστιάσει στην εσωτερικότητα που πρώτιστα θα του εξασφαλίσει την ψυχική ηρεμία για να αντιμετωπίσει ρεαλιστικά το πρόβλημα της υγείας ή του βάρους του. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα αναζητήσει βοήθεια με σωστούς προσανατολισμούς και προσγειωμένες απαιτήσεις.