Συμπληρώματα Βιταμινών: Η ώρα της αλήθειας

Ένα πρόσφατο άρθρο από την εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» (8/8/2009) που αφορά τα συμπληρώματα διατροφής:

Η Ευρώπη αποφάσισε επιτέλους να τα εξετάσει σοβαρά, τόσο τι τελικά περιέχουν όσο και ποιες παρενέργειες έχουν.

Ελεγχος στα συμπληρώματα διατροφής

Διεξοδική αξιολόγηση – έγκριση των ουσιών που περιέχουν ολοκλήρωσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας Τροφίμων

Tης Ιφιγενειας Διαμαντη

Την πρώτη διεξοδική αξιολόγηση ουσιών που χρησιμοποιούνται ως πηγή βιταμινών και μετάλλων στα συμπληρώματα διατροφής τα οποία πωλούνται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης ολοκλήρωσε πρόσφατα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας Τροφίμων (EuropeaFood Safety Authority). Το καθεστώς που επικρατούσε εδώ και χρόνια σε σχέση με τα συμπληρώματα διατροφής, για τα οποία μάλιστα οι Ευρωπαίοι δείχνουν όλο και περισσότερο ενδιαφέρον σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ήταν τουλάχιστον θολό. Ετσι, κυκλοφορούν πολλά σκευάσματα που κανείς δεν ελέγχει τι ακριβώς περιέχουν και ποιες είναι οι συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία, την ίδια στιγμή που μάλιστα προβάλλονται περίπου ως πανάκεια.

Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ενωση επιχειρεί να βάλει μια τάξη στη συγκεκριμένη αγορά καταρτίζοντας λίστα εγκεκριμένων ουσιών. Με κανονισμό που θα ισχύσει από 1ης Ιανουαρίου 2010 θα επιτρέπεται η κυκλοφορία συμπληρωμάτων διατροφής που θα περιέχουν μόνο τις εγκεκριμένες σε ειδική λίστα της EFSA ουσίες. Προκειμένου μια ουσία να εγκριθεί, η εταιρεία η οποία ενδιαφέρεται θα πρέπει να υποβάλει αίτηση συνοδευόμενη από σχετικό φάκελο με έρευνες και επιστημονικά δεδομένα τα οποία να αποδεικνύουν τη δράση της συγκεκριμένης ουσίας στον ανθρώπινο οργανισμό. Από το 2005 μέχρι σήμερα, ο Οργανισμός Ασφάλειας των Τροφίμων έχει εξετάσει 533 αιτήσεις σχετικά με 344 διαφορετικές ουσίες. Οι αξιολογήσεις του βασίστηκαν σε επιστημονικές αποδείξεις που παρείχαν οι κατασκευαστές των συμπληρωμάτων διατροφής σχετικά με την ασφαλή για την υγεία κατανάλωσή τους και τον βαθμό απορρόφησής τους από τον οργανισμό.

Κατά τη διαδικασία αξιολόγησης, αποσύρθηκαν 186 αιτήσεις, ενώ για τουλάχιστον τις μισές από τις υπολειπόμενες, η EFSA ανακοίνωσε ότι δεν έλαβε επαρκείς επιστημονικές αποδείξεις όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των συμπεριλαμβανομένων ουσιών. Τέλος, ερωτήματα εγείρονται για την ασφάλεια τουλάχιστον 39 ουσιών με βάση τα δεδομένα των αιτήσεων. «Εργο της Επιτροπής είναι να διασφαλίσει ότι η χρήση τέτοιων ουσιών είναι ασφαλής και αποτελεσματική για την υγεία των Ευρωπαίων πολιτών. Eκατομμύρια πολίτες λαμβάνουν καθημερινά συμπληρώματα διατροφής», δήλωσε ο πρόεδρος της αρμόδιας Επιτροπής της EFSA για τα πρόσθετα στις τροφές.

Απαραίτητα για κάποιους

Τα συμπληρώματα διατροφής κυκλοφορούν σε μορφή υγρών, χαπιών, gel, συμπυκνωμένου διαλύματος, σκόνης, κάψουλας, σταγόνας κ. ά. και περιέχουν βιταμίνες, ανόργανα συστατικά, βότανα, αμινοξέα, μεταβολίτες, αποστάγματα ή συνδυασμό οποιωνδήποτε από τα παραπάνω συστατικών, χωρίς, ωστόσο, να μπορούν να αντικαταστήσουν το κανονικό γεύμα. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι λίγοι εκείνοι που κρίνουν την κατανάλωση τέτοιων σκευασμάτων απαραίτητη. Οι αγχωτικοί ρυθμοί της πόλης, η κούραση, το στρες οδηγούν αρκετούς ανθρώπους στη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής. «Επειτα από δέκα ώρες δουλειάς την ημέρα και τρεις ώρες που χρειάζομαι για να πάω και να έρθω, δεν μπορώ να πάρω τα πόδια μου. Λαμβάνω συμπληρώματα διατροφής ανά τακτά διαστήματα», λέει υπάλληλος σε φαρμακείο των βορείων προαστίων. Οσον αφορά στην ασφάλεια κατανάλωσης αυτών των σκευασμάτων, προσθέτει: «Ρωτάω τον γιατρό μου και μου λέει ότι αν αισθάνομαι ότι πρέπει να τα πάρω, να το κάνω».

Πρωταθλητές, ωστόσο, στην κατανάλωση συμπληρωμάτων παραμένουν οι Αμερικανοί. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το 1/3 των παιδιών στην Αμερική από 2-17 ετών λάμβαναν τέτοια σκευάσματα. Στην πραγματικότητα, βέβαια, εκείνοι που θα χρειάζονταν συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες είναι εκείνοι που δεν νοιάζονται ή δεν μπορούν να τα έχουν, όπως για παράδειγμα οι κάτοικοι του Τρίτου Κόσμου. Σύμφωνα με έρευνα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, τα άτομα που λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες είναι και εκείνα που προσέχουν περισσότερο τη διατροφή τους και άρα δεν έχουν και τόση ανάγκη τα κάθε είδους «βοηθήματα». Από την άλλη και στην Αμερική, τα τόσο δημοφιλή συμπληρώματα διατροφής αποδεικνύονται συχνά επισφαλή για την ανθρώπινη υγεία. Οπως ανακοινώθηκε πρόσφατα επισήμως μέσα σε ένα χρόνο, τα κρούσματα παρενεργειών σε άτομα που λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής τριπλασιάστηκαν. Τώρα, η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) επιβάλλεται να βελτιώσει τον έλεγχο που αφορά στα συγκεκριμένα σκευάσματα.

ΠΗΓΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 8/8/2009

Γενετικά Τεστς: Αλήθειες και Ψέματα

Εξατομικευμένες δίαιτες με βάση το DNA από εξειδικευμένους διαιτολόγους;

Ένα έρθρο που βρήκα πρόσφατα στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» και εχει γραφτεί από τον Καθηγητή Γενετικής Σ. Ν. Αλαχιώτη.

«Σύγχρονοι γενετικοί μύθοι

Ως φάρμακο διά πάσαν νόσον προβάλλεται συχνά η γενετική από τα ΜΜΕ ή ακόμη ως άλλη «κρυστάλλινη σφαίρα» που προλέγει το μέλλον από κερδοσκοπικές εταιρείες παντός είδους.
Πώς θα ισορροπήσουμε ανάμεσα στη μαγεία της επιστημονικής γνώσης και στη μαγγανεία των καιροσκόπων;

Τα επιτεύγματα της Γενετικής έχουν πολύ συχνά την τιμητική τους θέση στα ΜΜΕ. Καθημερινά σχεδόν, όλο και κάποιος γενετικός νεωτερισμός θα κοσμεί τις οθόνες των τηλεοράσεων ή τις σελίδες των εφημερίδων ή θα ταξιδεύει με τα ερτζιανά κύματα· με πολλές στρεβλώσεις όμως.

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η επιστημονική πρόοδος είναι μεγάλη, αλλά το ύψος στο οποίο ανεβάζουν συνήθως τα ΜΜΕ ορισμένα επιτεύγματα είναι ιλιγγιώδες, μυθικό· και το αποτέλεσμα είναι να νομίζει ο κόσμος ότι ήδη έχουμε νικήσει τον καρκίνο, ότι προβλέπουμε όλες τις μελλοντικές μας ασθένειες με γενετικά τεστ, πως θα κάνουμε παιδιά και στα 100 μας χρόνια, ότι θα γεννιούνται τέλεια μωρά, ότι θα επιλέγουμε το ιδανικό ταίρι με ένα τεστ DΝΑ· και πολλά άλλα ακόμη, εκ των οποίων άλλα είναι ήδη «έτοιμα» και άλλα προβλέπονται λίαν προσεχώς, αύριο, όπως η θεραπεία κάθε νόσου με τα βλαστοκύτταρα!

Είναι όλα αυτά λοιπόν μια εύθυμη νότα στην γκρίζα καθημερινότητα που αποκτά μαύρη απόχρωση με την παγκόσμια οικονομική κρίση αλλά και την κοινωνική σύγχυση, ή μια σύγχρονη μυθολογία που ανεύθυνα μαστιγώνει την πιστότητα της ελπιδοφόρας επιστήμης της Γενετικής; Τι αποκομίζει ο μέσος πολίτης ακούγοντας και διαβάζοντας επιτεύγματα επί επιτευγμάτων, που του δίνουν την εικόνα ότι η Γη γέμισε μικρούληδες θεούς;

Η ελπίδα είναι αναμφίβολα ευπρόσδεκτη, αλλά η πραγματικότητα πιο απαραίτητη για να μη βαδίσει κανείς στο κενό, πιστεύοντας ότι είναι ξαφνικά αετός. Γι΄ αυτό χρειάζεται όχι μόνο περίσσεια προσοχή και ευθύνη για τη διακίνηση της επιστημονικής πληροφορίας, αλλά και κάποια στοιχειώδης γνώση των πραγμάτων για να μην παραμορφώνονται κατά τη μεταφορά τους. Γονιδίωμα, ο μεγάλος άγνωστος
Διατυμπανιζόταν, λ.χ., ότι μετά την πρόσφατη ολοκλήρωση της χαρτογράφησης του γονιδιώματος του ανθρώπου τα υπόλοιπα θα ήταν εύκολη υπόθεση· όπως η συσχέτιση των 21.000-22.000 γονιδίων μας με τα κληρονομικά χαρακτηριστικά μας, με τις γενετικές μας ασθένειες π.χ., για να τις ελέγξουμε. Η αλήθεια είναι ότι μπορεί ένα μεγάλο ποσοστό γονιδίων, το 60% περίπου, να έχει ήδη αντιστοιχηθεί· αλλά δεν φθάνει μόνο αυτό.

Υπάρχουν τα περίπλοκα γονιδιακά δίκτυα που μορφοποιούν τις αλληλεπιδράσεις των γονιδίων και τις εκφράσεις τους για να ελεγχθεί ένα χαρακτηριστικό, μια ασθένεια, και δεν τα ξέρουμε, τα ερευνούμε, ενώ η αδρανοποίηση ορισμένων γονιδίων μας δεν έχει καμία βιολογική επίπτωση, διότι ίσως καλύπτεται από τα εν λόγω δίκτυα· είναι και το περιβάλλον με τις άπειρες παραμέτρους του που αλληλεπιδρά με τα γονίδια· και όλα αυτά αποκαθηλώνουν τον μύθο που λέει ότι η βιολογική μας αυτογνωσία έχει κατακτηθεί στην ολότητά της διά της γνώσης του γονιδιώματός μας, των γονιδίων μας. Στρεβλώσεις και εμπόριο ελπίδας
Ωστόσο κατά την εκλαΐκευση παρερμηνεύονται τα ερευνητικά ευρήματα και παραμορφώνονται. Π.χ., τελευταία γράφτηκε ως είδηση ότι εννέα γονίδια κάνουν πιο έξυπνα τα κορίτσια! Δεν ξέρει όμως ο αρθρογράφος ότι στη διαμόρφωση της νοημοσύνης του ανθρώπου, εκτός του περιβάλλοντος, συμμετέχουν και περισσότερα από 100 γονίδια; Η αλήθεια είναι ότι ίσως αυτά τα εννέα γονίδια να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή· αλλά πώς γράφτηκε;

Αλλη είδηση υπόσχεται πρόβλεψη των μελλοντικών μας ασθενειών, αρκεί να έχουμε 1.000 δολάρια για να κάνουμε ένα γενετικό τεστ. «Διαβάστε τον εαυτό σας»διαφημίζουν οι αισχροκερδοσκοπικές «Σειρήνες» που πιέζουν κυβερνήσεις να εντάξουν τέτοιες εξετάσεις στις προϋποθέσεις ασφάλισης ή πρόσληψης σε εργασία. Στο μόνο όμως που έπρεπε μια τέτοια είδηση να αναφέρεται είναι το κέρδος της νέας γνώσης, που όμως εκτός ελαχίστων περιπτώσεων δεν έχει ακόμη ικανοποιητική εφαρμογή. Και τούτο διότι δεν γνωρίζουμε την πολυπλοκότητα της γονιδιακής ή γονιδιωματικής δράσης. Αλλά και για κάποια περίπτωση γενετικής προδιάθεσης σε μια ασθένεια, για την οποία όμως δεν υπάρχει θεραπεία, για ποιον λόγο να το γνωρίζει ο ενδιαφερόμενος; Για να ασθενήσει νωρίτερα από το άγχος του; Αν όμως διά της παιδείας του ακολουθούσε γενικά μια μετρημένη και προσεκτική ζωή, όπως πρέπει να κάνουμε όλοι μας, η προφύλαξη του εαυτού του δε θα ήταν αποτελεσματικότερη;

«Επαναστατικό γενετικό τεστ και για μωρά»διαφημίζεται επίσης και υπόσχεται έλεγχο στο έμβρυο «όλων»των γνωστών γενετικών ασθενειών! Πώς όμως, με τον έλεγχο περίπου 1.400 μονογονιδιακών και πάνω από 5.000 πολυγονιδιακών; Αυτά δεν γίνονται, παρά για λίγες περιπτώσεις μόνο. Αν όμως προχωρήσουμε και σε φυσικά χαρακτηριστικά, δεν καταστρατηγούμε τη φύση διολισθαίνοντας στα παιδιά κατά παραγγελία; Και όμως τα γενετικά αυτά τεστ είτε για μεγάλους είτε για έμβρυα έχουν ήδη γίνει μόδα που τροφοδοτεί οικονομικά τις ακόρεστες ορέξεις κάποιων που πουλούν ελπίδα· όπως γίνεται και με τα ομφαλοπλακουντικά βλαστοκύτταρα.

Η πραγματική επιστημονική γνώση έχει τη σοβαρότητά της, που δεν ταιριάζει με την παραπλανητική και διογκωμένη διαφήμισή της· όπως στην περίπτωση, λ.χ., που θα μπορούμε να κάνουμε παιδιά και στα 100 μας με τεχνητές μήτρες! Μα το έμβρυο μαθαίνει μέσα στη μήτρα· τι θα μάθει μέσα στο μηχάνημα; Και κατά πόσον ένα άψυχο μηχάνημα, αν γίνει, θα μπορεί να μιμηθεί το λίκνο της ζωής, τη μήτρα;

Ο χορός όμως καλά κρατεί.«Δώσε μου το DΝΑ σου να σου πω πώς σε λένε»! Να μας πουν δηλαδή την πιθανότητα, διά της γονιδιωματικής ανάλυσής μας και της στατιστικής, εξελικτικής προέλευσης του ονόματός μας. Οποιος όμως δεν ξέρει πώς τον λένε, τι το θέλει το τεστ; Κι αν η πιθανότητα βγει λάθος; Αλλου παπά ευαγγέλια; Αλλοι πάλι πουλούν στην Ελβετία ένα γενετικό τεστ DΝΑ για το«πώς θα βρούμε ιδανικούς συντρόφους» ! Αυτό το κάνουν όμως η φύση και ο πολιτισμός, όχι μόνο τα γονίδια. Δεν είναι λοιπόν το τεστ αυτό μια ευφάνταστη προέκταση της επιστημονικής γνώσης, χωρίς όμως τεκμηριωμένη επιστημοσύνη;

Αυτόκλητοι κλωνοποιοί
Αλλά κάτι ανάλογο δεν έγινε και με την αναπαραγωγική κλωνοποίηση του ανθρώπου προσφάτως; Ο αμφιλεγόμενος Ιταλός Αντινόρι «ανακοίνωσε» ότι έχει κλωνοποιήσει τρεις άνδρες και οι κλώνοι τους, δύο αγόρια και ένα κορίτσι, ζουν σε ανατολική χώρα που δεν κατονόμασε. Δεν γνώριζε όμως το στοιχειώδες· ότι, αφού δήθεν κλωνοποίησε τρεις άνδρες, τα παιδιά έπρεπε να ΄ναι και τα τρία αγόρια! Το κορίτσι πού βρέθηκε; Υστερα από λίγες εβδομάδες εμφανίστηκε και ο άλλος επίδοξος κλωνοποιός, ο Ζαβός, που κι αυτός λέει ότι σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα θα έχει κλωνοποιήσει επιτυχώς άνθρωπο! Περιμένουμε την τρίτη της «παρέας», την Μπουασελιέ, να μας πει κι αυτή πόσους έχει κλωνοποιήσει! Και όμως τέτοιες ειδήσεις προβάλλονται εμφατικά από τα ΜΜΕ, προκαλώντας σύγχυση αντί να παρέχουν ενημέρωση.

Με όλα αυτά όμως ο μύθος τρώει την αλήθεια και αντί να οδηγούμε τον κόσμο στην κατανόηση της πραγματικότητας, που είναι ο καταλύτης για τη νοητική και ηθική του τελείωση, τον απομακρύνουμε με ειδήσεις που έχουν ξύλινα πόδια· τον παραπλανούμε με πήλινους πύργους εντυπωσιασμού. Μια σοφή όμως παροιμία λέει: «Οπου ακούς πολλά κεράσια κράτα και μικρό καλάθι». Το καλάθι αυτό χωράει τη μεγάλη πρόοδο της Γενετικής, αλλά δεν χωράει τις μυθοπλασίες της που κοντεύουν να μιμηθούν την Αστρολογία. Η ελπίδα που δίνει η γενετική έρευνα δεν πρέπει να καεί στον βωμό της ανεύθυνης εκλαΐκευσής της ή και της κατευθυνόμενης εκμετάλλευσης πονεμένων ανθρώπων, ακόμη και αφελών ή άλλων που ζήλεψαν τον υπεράνθρωπο του Νίτσε. Προσοχή λοιπόν στην εκλαΐκευση της επιστημονικής γνώσης.»

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ Κυριακή 14 Ιουνίου 2009

ΜΕΤΑ ΤΟ ΤΕΣΤ ΔΥΣΑΝΕΞΙΑΣ, ΑΜΦΙΒΟΛΙΕΣ ΓΙΑ ΤΑ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΕΣΤ

Να λοιπόν που τα πράγματα δεν είναι τόσο ωραία και απλά όσο παρουσιάζονται. Και αν υπάρχουν φόβοι για τα γενετικά τεστ φανταστείτε πόσο αμφίβολα είναι τα πράγματα όταν εμφανίζονται «εξατομικευμένες δίαιτες» που βασίζονται σε αυτά.

Το παρακάτω άρθρο στα ΝΕΑ από τον Ρaul Vallely της εφημερίδας ΤΗΕ ΙΝDΕΡΕΝDΕΝΤ επιχειρεί να «ρίξει φως» στην υπόθεση:

ΜΟΔΑ ΤΑ ΓΕΝΕΤΙΚΑ ΤΕΣΤ

Πλήθος εταιρειών υπόσχονται να βρουν από τι παθήσεις κινδυνεύουμε

ΤΗΕ ΙΝDΕΡΕΝDΕΝΤ Του Ρaul Vallely

Οι εταιρείες που προσφέρουν γενετικά τεστ φυτρώνουν σαν τα μανιτάρια. Οι αρχές, όμως, διατυπώνουν επιφυλάξεις για την αξιοπιστία τους

Αρκεί να στείλουμε λίγο σάλιο σε μια από τις εκατοντάδες εταιρείες που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού για να μάθουμε σε ποιες ασθένειες έχουμε προδιάθεση. Η μόδα των γενετικών τεστ εξαπλώνεται σαν επιδημία σε ΗΠΑ και Ευρώπη, όμως οι ενστάσεις είναι πολλές.

Μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά μια εταιρεία στις Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζει ότι μπορεί με ένα απλό τεστ να σας πει από ποιες παθήσεις κινδυνεύετε. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να στείλετε ταχυδρομικά λίγο σάλιο στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνιας και πληρώνοντας από 550 έως 950 ευρώ θα μάθετε, βάσει του DΝΑ σας, αν έχετε προδιάθεση σε κάποιες ασθένειες. Η εταιρεία στην Καλιφόρνια δεν είναι η μόνη. Κάποτε, αρμόδιοι για τα γενετικά τεστ ήταν οι επαγγελματίες γιατροί. Τώρα, όμως, μπορεί να το κάνει κάποιος ανώνυμα, από το σπίτι του. Από τότε που χαρτογραφήθηκε το ανθρώπινο γονιδίωμα, οι εταιρείες που πραγματοποιούν γενετικά τεστ ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια στο Διαδίκτυο και υπόσχονται αποτελέσματα για περίπου 13.000 παθήσεις- από την κυστική ίνωση, τη μυϊκή δυσμορφία και την αιμοφιλία έως τη σκλήρυνση κατά πλάκας, τον διαβήτη, τον καρκίνο του μαστού και τη νόσο του Αλτσχάιμερ.
Οι περισσότερες από αυτές τις εταιρείες βρίσκονται στις ΗΠΑ, αλλά έχουν αρχίσει να εξαπλώνονται και στην Ευρώπη. Έχουν ονόματα όπως DΝΑ Direct και DeCodeΜe (ΑποΚωδικοποίησέΜε) και καλούν τους υποψήφιους πελάτες να «πάρουν στα χέρια τους τον έλεγχο της ζωής τους και της υγείας τους». Μερικές από αυτές προσφέρουν ακόμη και συμπληρώματα διατροφής για να αντιμετωπίσει ο πελάτης το πρόβλημα που έχει αποκαλύψει η εξέτασή του. Μια κλινική στη Μασαχουσέτη, η οποία υποτίθεται ότι συνεργάζεται με «κορυφαίους γενετιστές και ειδικούς στη βιοπληροφορική», υπόσχεται ανάλυση ολόκληρου το γονιδιώματος έναντι 220.000 ευρώ! Η βιομηχανία αποδεικνύεται ιδιαίτερα επικερδής: η Τest Direct είδε τα κέρδη της να εκτοξεύονται από τα 9 εκατομμύρια δολάρια στα 43 εκατομμύρια μέσα σε μια πενταετία.
Οι διαστάσεις που έχει λάβει το φαινόμενο πυροδότησαν- αν και κάπως καθυστερημένατις πρώτες αντιδράσεις σχετικά με την επιστημονική επάρκεια των εξετάσεων. Οι αρμόδιες υπηρεσίες στην Καλιφόρνια και τη Νέα Υόρκη απέστειλαν επιστολές σε πολλές εταιρείες από τις οποίες ζητούν να μην «ψωνίζουν» πελατεία στην επικράτειά τους εάν τα εργαστήριά τους δεν έχουν πιστοποιηθεί από το κράτος και τις ενημερώνουν πως δεν επιτρέπεται να πραγματοποιούν γενετικά τεστ χωρίς τη συγκατάθεση του γιατρού του πελάτη. Εξίσου ανήσυχες έχουν αρχίσει να εμφανίζονται οι αρχές στη Βρετανία. Μόλις πριν από δύο εβδομάδες η αρμόδια βρετανική υπηρεσία κάλεσε σε μια ευρεία σύσκεψη εταιρείες, γιατρούς και ακαδημαϊκούς. Συμφωνήθηκε ότι είναι απαραίτητη η θέσπιση ενός νομοθετικού πλαισίου. Πολλοί παραδέχθηκαν, όμως, ότι αυτό δεν φτάνει. Όπως είπε ένας από τους συμμετέχοντες, ο δρ Ρον Τζίμερν, «ο διάβολος βρίσκεται στις λεπτομέρειες».

ΑΝΟΙΓΕΙ Ο ΑΣΚΟΣ ΤΟΥ ΑΙΟΛΟΥ

ΟΙ ΘΙΑΣΩΤΕΣ των γενετικών τεστ υποστηρίζουν ότι εντοπίζοντας κάποιος τις ασθένειες από τις οποίες κινδυνεύει, μπορεί να λάβει προληπτικά μέτρα και να ακολουθήσει πιο αποτελεσματικές θεραπείες. Ισχυρίζονται ακόμη ότι οι άνθρωποι θα αποκτήσουν μεγαλύτερη συναίσθηση για την υγεία τους και πως ο έλεγχος των παθήσεων στον γενικό πληθυσμό θα γίνει πιο αποτελεσματικός. Υπάρχουν όμως και ενστάσεις. Δίνοντας βαρύτητα στα γενετικά τεστ, υπάρχει ο κίνδυνος να αγνοηθούν καθοριστικοί παράγοντες για την υγεία μας, όπως η διατροφή και ο τρόπος ζωής. Έπειτα τίθεται κι ένα ζήτημα ηθικής τάξης: κάποιος θα μπορούσε να κλέψει και να στείλει για εξετάσεις το σάλιο του συντρόφου του για να διαπιστώσει εάν θα είναι στο μέλλον υγιής, ενώ οι ασφαλιστικές εταιρείες θα μπορούσαν να απαιτούν τέτοιου είδους εξετάσεις από τους ασφαλισμένους τους. Μήπως έχουμε ανοίξει ήδη τον ασκό του Αιόλου;

Παλαιότερα το θέμα είχε θιχτεί και από την ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» όπως φαίνεται από το παρακάτω άρθρο:

H… νέα μόδα λέγεται «τεστ DNA» Η διαμάχη για τον τρόπο αξιοποίησης των αποτελεσμάτων τους θα είναι μία από τις πιο έντονες αντιπαραθέσεις στο μέλλον H τελευταία λέξη της μόδας στην ιατρική αγορά είναι το γενετικό τεστ. Οι υποσχέσεις, πλουσιοπάροχες. Κάνοντας ένα γενετικό τεστ θα μπορούμε να ανιχνεύσουμε τις γενετικές ανωμαλίες που παρουσιάζει ο οργανισμός μας και μέσω αυτών πιθανές ασθένειες στις οποίες έχουμε προδιάθεση. Με τους κινδύνους που μας απειλούν καταγεγραμμένους, θα μπορούμε να επιλέξουμε κάποια φαρμακευτική ή άλλη θεραπεία, να αλλάξουμε τον τρόπο ζωής μας και γενικά να πάρουμε τα κατάλληλα μέτρα για να τους αποφύγουμε τελικά. Το σενάριο μοιάζει ιδανικό, καθώς από αρκετούς επιστήμονες θεωρείται η τέλεια «προληπτική ιατρική». Mάλιστα, ο Bρετανός υπουργός Yγείας, A. Milburn, έλεγε ότι «τελικά, θα καταφέρουμε να αποτιμούμε την πιθανότητα να αναπτύξει ένας ενήλικας μια ασθένεια. Και δεν αναφερόμαστε μόνο στις αρρώστιες που οφείλονται σε βλάβη ενός μόνο γονίδιου, αλλά και στους μεγαλύτερους φονιάδες της χώρας μας, δηλαδή στον καρκίνο ή στη στεφανιαία νόσο, όπως επίσης και στον διαβήτη». Είναι όμως έτσι; Πολύπλοκοι οι μηχανισμοί Tο πρώτο πρόβλημα είναι ότι είναι λίγες οι ασθένειες οι οποίες μπορούν να ταυτοποιηθούν με ένα συγκεκριμένο γονίδιο ή με μία συγκεκριμένη γενετική ανωμαλία. Μία από αυτές, για παράδειγμα, είναι ένας τύπος του Aλτσχάιμερ, τον οποίο αναζητεί μία ερευνητική ομάδα στη Βαρκελώνη, εντοπίζοντας μεταβολές στα χρωματοσώματα 21, 14, και 1, τα οποία συνδέονται απευθείας με το Αλτσχάιμερ. Στις περισσότερες όμως περιπτώσεις οι μηχανισμοί ανάπτυξης των ασθενειών είναι πολύπλοκοι και εξαρτώνται από μια σειρά σύνθετους βιολογικούς παράγοντες, όσο και από την επίδραση του περιβάλλοντος, φυσικού και κοινωνικού. Η κακή διατροφή και στέγαση, η μόλυνση, η έλλειψη άσκησης, για παράδειγμα, είναι πολύ βασικοί παράγοντες για την εκδήλωση μιας σειράς ασθενειών. Oπως γράφουν οι P. Vineis, P. Schulte και AJ McMichael στην επιθεώρηση «Lanset», μόλις το 5% των καρκινοπαθειών οφείλεται σε μια συγκεκριμένη γονιδιακή ανωμαλία. Ταυτόχρονα, ο εντοπισμός της δεν συνεπάγεται αυτόματα ότι το άτομο θα αναπτύξει και την ασθένεια. Eνας μεγάλος όγκος ερευνών δείχνει ότι η απόλυτη ταύτιση μιας γενετικής ανωμαλίας με την ανάπτυξη κάποιας ασθένειας συνήθως είναι βιαστική και καταρρίπτεται στη συνέχεια, σημειώνουν οι Ν. A. Holtmaκαι T. M. Marteau στο New England Journal of Medicine. Πανάκριβα τεστ Παρ’ όλα αυτά οι φαρμακευτικοί κολοσσοί σε συνεργασία με τις αναδυόμενες γενετικές εταιρείες προωθούν επίμονα τα γενετικά τεστ, ως «φάρμακο διά πάσαν νόσον». O λόγος; Mα τα κέρδη που προσδοκούν. Κατ’ αρχήν θα κερδίσουν από την τέλεση του ίδιου του τεστ, το οποίο συνήθως είναι πανάκριβο. Η Myriad Genetics, για παράδειγμα, χρεώνει στη Bρετανία το γενετικό τεστ για την ανίχνευση προδιάθεσης στον καρκίνο του μαστού προς 2.500 δολάρια, δηλαδή πάνω από 850.000 δραχμές! Σε περίπτωση θετικής γνωμάτευσης –όσον αφορά την πιθανότητα πάντα- οι εταιρείες μπορούν να προτείνουν στον ενδεχόμενο ασθενή μια φαρμακευτική αγωγή, μακρόχρονη και κερδοφόρα, μετατρέποντάς τον σε ισόβιο πελάτη τους, ακόμα και αν ποτέ δεν αναπτύξει την ασθένεια. Aλλά η εμπορευματικοποίηση της υπόθεσης έφτασε στο σημείο να πουλιούνται γενετικά τεστ στα πολυκαταστήματα! Στα βρετανικά καταστήματα του Body Shop πουλιέται ήδη ένα γενετικό τεστ της εταιρείας Sciona, το οποίο υπόσχεται «ότι θα ωθήσει τα άτομα να δραστηριοποιηθούν για να βελτιώσουν την υγεία τους», σε συνδυασμό με συμβουλές διαίτης! Oπως είναι φυσικό, κορυφαίοι Bρετανοί επιστήμονες κατήγγειλαν το συγκεκριμένο γενετικό τεστ ως άχρηστο, ψευδές και ανήθικο. Η εταιρεία πάντως δεν παραιτείται. Oπως δήλωσε ο Chris Martin, διευθύνων σύμβουλος της Sciona, ετοιμάζεται ένα γενετικό τεστ, το οποίο θα εξετάζει πόσο ευαίσθητο είναι το δέρμα στις ηλιακές ακτίνες, σε μια σειρά χημικά και εάν υπάρχει ροπή προς τον καρκίνο του δέρματος. Προφανώς για να επιλέξετε το κατάλληλο αντιηλιακό. Eνώ μπαίνοντας σε ακόμα πιο βαθιά νερά, ετοιμάζει γενετικό τεστ για την ανίχνευση της κατάθλιψης… Mερικά ερωτήματα Ακόμα όμως και στις περιπτώσεις που τα γενετικά τεστ μπορούν πράγματι να έχουν αξιόπιστες προβλέψεις υπάρχουν μια σειρά ερωτήματα. Κατ’ αρχήν, ποιοι θα μπορούν να τα κάνουν, ειδικά εκείνα που θα απαιτούν ακριβές εργαστηριακές εξετάσεις. Υπάρχει ο κίνδυνος τα ποιοτικά γενετικά τεστ να γίνουν είδος πολυτελείας, βαθαίνοντας τον ταξικό διαχωρισμό και αφήνοντας την «πλέμπα» να αγοράζει γενετικές «προβλέψεις» από τα μπακάλικα. Μια άλλη πλευρά ιδιαίτερης ανησυχίας αφορά το ποιος θα έχει πρόσβαση στα αποτελέσματα των γενετικών τεστ. Ασφαλιστικές εταιρείες, ιδιωτικά νοσηλευτήρια και εργοδότες θα έδιναν τα πάντα, χρησιμοποιώντας νόμιμους ή και παράνομους τρόπους, για να μάθουν το γενετικό μας μυστικό. Οι λόγοι δεν είναι ευγενείς. Ασφαλιστικές εταιρείες που δεν θα δέχονται άτομα με συγκεκριμένες προδιαθέσεις, εργοδότες που δεν θα τα προσλαμβάνουν ή που θα αποφεύγουν αποζημιώσεις για επαγγελματικές ασθένειες και νοσοκομεία που θα ζητούν πολλαπλάσια κόμιστρα, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη ενός διάχυτου κοινωνικού ρατσισμού απέναντι στους πιθανούς φορείς μιας κληρονομικής ασθένειας, απειλούν με τη διαμόρφωση μιας γενετικής υποτάξης, που αντί να βοηθηθεί θα ωθείται ακόμα πιο κάτω. Η αντιμετώπιση των ασθενών του έιτζ αποδεικνύει του λόγου του αληθές. Εξάλλου, ήδη στις ΗΠΑ έχουν καταγραφεί περιπτώσεις απόλυσης ή ασφαλιστικού αποκλεισμού ατόμων, που είχαν γενετική προδιάθεση για κάποιες ασθένειες. Tο δικαίωμα επιλογής Η διαμάχη για τον τρόπο αξιοποίησης και δημοσιοποίησης των γενετικών τεστ θα είναι μία από τις πιο έντονες αντιπαραθέσεις της επόμενης περιόδου. Κρίσιμο στοιχείο πρέπει να είναι το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου να επιλέξει εάν θα κάνει γενετικό τεστ. Oχι μόνο γιατί ο καθένας έχει το δικαίωμα της επιλογής στο αν θέλει να ξέρει ή όχι, αλλά γιατί η καθιέρωση υποχρεωτικού γενετικού τεστ, σε κάποιες περιπτώσεις προφανώς, θα συνδυασθεί με την επιλογή και τον στιγματισμό. Στην επιστήμη κάθε γενική αλήθεια είναι ένα μεγάλο ψέμα. Το να απορρίψει κανείς συλλήβδην ή να δεχθεί α πριόρι τα γενετικά τεστ είναι προφανώς ανόητο. Το σίγουρο είναι ότι όπως η ανθρώπινη υγεία καθορίζεται από το περιβάλλον, έτσι και το κοινωνικό περιβάλλον χρωματίζει την «ανθυγιεινή» ή όχι εφαρμογή των κατακτήσεων της επιστήμης. Oσο διεισδύουμε βαθύτερα στο γονιδιακό «άδυτο» του ανθρώπου, δεν μπορούμε να παραμελούμε το κοινωνικό περιβάλλον του, που τελικά θα καθορίσει και τη χρήση των ανακαλύψεών μας.

Hμερομηνία : 03-11-2002 Copyright:  http://www.kathimerini.gr

Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ «ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΣ» είχε ξανά σχετικό θέμα πρόσφατα:

Μόδα τα γενετικά τεστ

Πλήθος εταιρειών υπόσχονται να βρουν από τι παθήσεις κινδυνεύουμε

The Independent Αρκεί να στείλουμε λίγο σάλιο σε μια από τις εκατοντάδες εταιρείες που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού για να μάθουμε σε ποιες ασθένειες έχουμε προδιάθεση. Η μόδα των γενετικών τεστ εξαπλώνεται σαν επιδημία σε ΗΠΑ και Ευρώπη, όμως οι ενστάσεις είναι πολλές. Μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας, αλλά μια εταιρεία στις Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζει ότι μπορεί με ένα απλό τεστ να σας πει από ποιες παθήσεις κινδυνεύετε. Το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να στείλετε ταχυδρομικά λίγο σάλιο στο Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια και πληρώνοντας από 550 έως 950 ευρώ θα μάθετε, βάσει του DΝΑ σας, αν έχετε προδιάθεση σε κάποιες ασθένειες. Η εταιρεία στην Καλιφόρνια δεν είναι η μόνη. Κάποτε, αρμόδιοι για τα γενετικά τεστ ήταν οι επαγγελματίες γιατροί. Τώρα, όμως, μπορεί να το κάνει κάποιος ανώνυμα, από το σπίτι του. Από τότε που χαρτογραφήθηκε το ανθρώπινο γονιδίωμα, οι εταιρείες που πραγματοποιούν γενετικά τεστ ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια στο Διαδίκτυο και υπόσχονται αποτελέσματα για περίπου 13.000 παθήσεις- από την κυστική ίνωση, τη μυϊκή δυσμορφία και την αιμοφιλία έως τη σκλήρυνση κατά πλάκας, τον διαβήτη, τον καρκίνο του μαστού και τη νόσο του Αλτσχάιμερ. Οι περισσότερες από αυτές τις εταιρείες βρίσκονται στις ΗΠΑ, αλλά έχουν αρχίσει να εξαπλώνονται και στην Ευρώπη. Έχουν ονόματα όπως DΝΑ Direct και DeCodeΜe (ΑποΚωδικοποίησέΜε) και καλούν τους υποψήφιους πελάτες να «πάρουν στα χέρια τους τον έλεγχο της ζωής τους και της υγείας τους». Μερικές από αυτές προσφέρουν ακόμη και συμπληρώματα διατροφής για να αντιμετωπίσει ο πελάτης το πρόβλημα που έχει αποκαλύψει η εξέτασή του. Μια κλινική στη Μασαχουσέτη, η οποία υποτίθεται ότι συνεργάζεται με «κορυφαίους γενετιστές και ειδικούς στη βιοπληροφορική», υπόσχεται ανάλυση ολόκληρου το γονιδιώματος έναντι 220.000 ευρώ! Η βιομηχανία αποδεικνύεται ιδιαίτερα επικερδής: η Τest Direct είδε τα κέρδη της να εκτοξεύονται από τα 9 εκατομμύρια δολάρια στα 43 εκατομμύρια μέσα σε μια πενταετία. >αντιδράσεις Οι διαστάσεις που έχει λάβει το φαινόμενο πυροδότησαν – αν και κάπως καθυστερημένα τις πρώτες αντιδράσεις σχετικά με την επιστημονική επάρκεια των εξετάσεων. Οι αρμόδιες υπηρεσίες στην Καλιφόρνια και τη Νέα Υόρκη απέστειλαν επιστολές σε πολλές εταιρείες από τις οποίες ζητούν να μην «ψωνίζουν» πελατεία στην επικράτειά τους εάν τα εργαστήριά τους δεν έχουν πιστοποιηθεί από το κράτος και τις ενημερώνουν πως δεν επιτρέπεται να πραγματοποιούν γενετικά τεστ χωρίς τη συγκατάθεση του γιατρού του πελάτη. Εξίσου ανήσυχες έχουν αρχίσει να εμφανίζονται οι αρχές στη Βρετανία. Μόλις πριν από δύο εβδομάδες η αρμόδια βρετανική υπηρεσία κάλεσε σε μια ευρεία σύσκεψη εταιρείες, γιατρούς και ακαδημαϊκούς. Συμφωνήθηκε ότι είναι απαραίτητη η θέσπιση ενός νομοθετικού πλαισίου. Πολλοί παραδέχθηκαν, όμως, ότι αυτό δεν φτάνει. Όπως είπε ένας από τους συμμετέχοντες, ο δρ Ρον Τζίμερν, «ο διάβολος βρίσκεται στις λεπτομέρειες. ΑΝΟΙΓΕΙ Ο ΑΣΚΟΣ ΤΟΥ ΑΙΟΛΟΥ Οι θιασώτες των γενετικών τεστ υποστηρίζουν ότι εντοπίζοντας κάποιος τις ασθένειες από τις οποίες κινδυνεύει, μπορεί να λάβει προληπτικά μέτρα και να ακολουθήσει πιο αποτελεσματικές θεραπείες. Ισχυρίζονται ακόμη ότι οι άνθρωποι θα αποκτήσουν μεγαλύτερη συναίσθηση για την υγεία τους και πως ο έλεγχος των παθήσεων στον γενικό πληθυσμό θα γίνει πιο αποτελεσματικός. Υπάρχουν όμως και ενστάσεις. Δίνοντας βαρύτητα στα γενετικά τεστ, υπάρχει ο κίνδυνος να αγνοηθούν καθοριστικοί παράγοντες για την υγεία μας, όπως η διατροφή και ο τρόπος ζωής. Έπειτα τίθεται κι ένα ζήτημα ηθικής τάξης: κάποιος θα μπορούσε να κλέψει και να στείλει για εξετάσεις το σάλιο του συντρόφου του για να διαπιστώσει εάν θα είναι στο μέλλον υγιής, ενώ οι ασφαλιστικές εταιρείες θα μπορούσαν να απαιτούν τέτοιου είδους εξετάσεις από τους ασφαλισμένους τους. Μήπως έχουμε ανοίξει ήδη τον ασκό του Αιόλου;

ΒΡΕΘΗΚΕ ΤΟ ΓΟΝΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΙΣΜΑΤΟΣ

Την αιτία που μερικοί άνθρωποι δεν παχαίνουν ό,τι και να τρώνε, ενώ άλλοι παχαίνουν με τον… αέρα πιστεύουν ότι ανακάλυψαν επιστήμονες από το Ιατρικό Κέντρο Southwestern του Πανεπιστημίου του Τέξας.

Όπως ανακοίνωσαν, είναι ένα γονίδιο η ενεργοποίηση ή απενεργοποίηση του οποίου καθορίζει εάν θα αποθηκευτεί λίπος στο σώμα ή όχι. Η ανακάλυψή τους εκτιμάται ότι μπορεί να ανοίξει νέους δρόμους στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας και του τύπου 2 διαβήτη.

Το γονίδιο λέγεται adp (από την λέξη adipose που σημαίνει λιπώδης) και ο ακριβής τρόπος λειτουργίας του βρέθηκε σε πειράματα με έντομα (δροσόφιλες, σκώληκες) και θηλαστικά (ποντίκια).

Το γονίδιο αυτό φέρουν επίσης οι άνθρωποι και οι επιστήμονες ετοιμάζονται να το μελετήσουν σε κλινικές μελέτες, οι οποίες πιθανώς θα γίνουν σε Ινδιάνους Πίμα από τις νοτιοδυτικές ΗΠΑ και σε Αυστραλούς Αβοριγίνες, καθώς και οι δύο φυλές αποκτούν πολύ υψηλά επίπεδα τύπου 2 διαβήτη και παχυσαρκίας μόλις υιοθετήσουν δυτικό τρόπο ζωής.

Όπως γράφουν ο δρ Τζόναθαν Γκραφ και οι συνεργάτες του στην επιθεώρηση «Cell Metabolism», το adp ανακαλύφθηκε πριν από 50 χρόνια, αλλά έως τώρα παρέμενε άγνωστο πως ακριβώς λειτουργεί.

Για να το εξακριβώσουν, χρησιμοποίησαν διάφορες μεθόδους για να το ενεργοποιούν και να το απενεργοποιούν, σε διάφορα στάδια της ζωής των πειραματόζωων και σε διάφορα τμήματα του σώματός τους.

«Όταν το ενεργοποιούσαμε, τα πειραματόζωα αδυνάτιζαν, ενώ όταν το απενεργοποιούσαμε, πάχαιναν», δήλωσε ο δρ Γκραφ. «Είναι δηλαδή ένα γονίδιο αδυνατίσματος, ένα γονίδιο λιτότητας».

Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι δρα ως υψηλού επιπέδου διακόπτης, που «λέει» στον οργανισμό εάν πρέπει να συσσωρεύσει λίπος ή να το κάψει.

Μολονότι η παχυσαρκία πιθανότατα προκαλείται από πλήθος γονιδίων και την αλληλεπίδρασή τους με τις συνήθειές μας και το περιβάλλον, οι επιστήμονες εκτιμούν ότι το γονίδιο adp είναι ρυθμιστικό, δηλαδή ελέγχει την δραστηριότητα των άλλων.

Το adp έχει απομονωθεί στο ανθρώπινο γονιδίωμα σε μία περιοχή του που σχετίσθηκε σε προγενέστερες μελέτες με την παχυσαρκία και τον διαβήτη.

«Ακόμα και εάν ένας άνθρωπος δεν φέρει μεταλλαγμένες μορφές του adp, η επινόηση ενός φαρμάκου που θα μπορεί να το επηρεάζει μπορεί να αποτελέσει θεραπεία για την παχυσαρκία», τόνισε ο δρ Γκραφ.

Οι ειδικοί επισημαίνουν πως το γεγονός ότι το adp λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο σε ποντίκια και έντομα είναι σημαντικό, διότι σημαίνει ότι διατηρείται σε όλα τα είδη ή ότι εξελίχθηκε από τα «κατώτερα» στα «ανώτερα» ζώα.

Επιπλέον, δεν πρόκειται για ένα γονίδιο τύπου «όλα ή τίποτα», τουλάχιστον όχι στα ποντίκια στα οποία ενεργοποιήθηκε. «Η δράση του είναι η ρύθμιση του σωματικού όγκου», εξήγησε ο δρ Γκραφ. «Όσο λιγότερο λειτουργεί, τόσο περισσότερο παχαίνει κανείς, ενώ όσο εντονότερη είναι η λειτουργία του, τόσο μεγαλύτερο και το αδυνάτισμα».

ΠΗΓΗ: Cell Metabolism