Το σχέδιο του Παγκόσμιου Ογανισμού Υγείας για τη διατροφή και τα τρόφιμα την περίοδο 2014 – 2020

        «Μια μικρή ομάδα καταστάσεων υγείας ευθύνεται για το μεγαλύτερο μέρος της επιβάρυνσης από τις ασθένειες στην ευρώπη». Από τις έξι περιοχές που καλύπτει ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας, η ευρώπη είναι η πιο καταπονημένη από τις μη μεταδοτικές ασθένειες. Στα πλαίσια της προώθησης της δημόσιας υγείας στις χώρες της ευρώπης το αντίστοιχο παράρτημα του παγκόσμιου οργανισμού υγείας σχεδιάζει τους άξονες με βάση τους οποίους θα διαμορφωθούν οι στόχοι σε σχέση με τα τρόφιμα και τη διατροφή για την επταετία που θα ακολουθήσει. Αν κάποιος συνυπολογίσει το γεγονός της προεδρίας της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση για το έτος 2014 τότε η γνώση του εν λόγω σχεδίου θα μπορούσε να συνεισφέρει στη διαμόρφωση επιτυχέστερων διατροφικών πολιτικών από όλους τους συμμετέχοντες.

         Η ευρώπη, μέσα από το σχέδιο αυτό, στοχεύει στη μείωση του κόστους και του αντίκτυπου των εκφυλιστικών ασθενειών (μη μεταδοτικών ασθενειών), στην καταπολέμιση του υποσιτισμού και των ελλείψεων σε μικροθρεπτικά συστατικά αλλά και στην ελαχιστοποίηση των πρόωρων θανάτων σε κάθε ηλικιακή ομάδα. Για να επιτευχθούν οι στόχοι αυτοί προβλέπεται η δημιουργία διατομεακών δικτύων αλλά και η εφαρμογή διακρατικών διατροφικών πολιτικών που θα δίνουν έμφαση στη συνεργασία μεταξύ των χωρών-μελών και στην εφαρμογή επιστημονικά τεκμηριωμένων πρακτικών. Η ευρώπη επιθυμεί αυξημένη παρακολούθηση, επιτήρηση και συνεχή αξιολόγηση της διατροφικής κατάστασης και υγείας προκειμένου να γίνει εκτίμηση τάσεων και συνιστωσών. Επιπρόσθετα, στόχο αποτελεί και ο αναπροσανατολισμός των συστημάτων υγείας προκειμένου για τον έλεγχο και την πρόληψη των μη μεταδοτικών ασθενειών όπως η παχυσαρκία, ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά και ο καρκίνος αλλά και για την αντιμετώπιση του υποσιτισμού και των ελλείψεων σε μικροθρεπτικά συστατικά. Προς την κατεύθυνση αυτή στοχεύει και η διαμόρφωση πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας που θα ενσωματώνει τη διατροφική παρακολούθηση των ασθενών αλλά και η προσπάθεια για καθολική κάλυψη υγείας των ευρωπαίων.

         Η διεθνής οικονομική συγκυρία αλλά και μια σειρά από παράγοντες στρεβλώνουν το διατροφικό στάτους και τη διατροφική υγεία και γι αυτό ακριβώς αποτελούν στόχους του σχεδίου δράσης. Οι παράγοντες αυτοί περιλαμβάνουν την κακοθρεψία (όπως αυτή περιγράφεται από τις δύο συνιστώσες της υποσιτισμός αλλά και φτωχή διατροφική κατάσταση στους παχύσαρκους ή σε χρόνια πάσχοντες), τις ανισότητες στην πρόσβαση στην υγιεινή διατροφή, τη διατροφική δια βίου εκπαίδευση είτε αυτή αφορά εφαρμογή σε σχολεία είτε σε επαγγελματίες υγείας, την υποστήριξη του θηλασμού και της συμπληρωματικής σίτισης, τη διαφήμιση τροφίμων που έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε ζάχαρη, κορεσμένα, τρανς λιπαρά οξέα και αλάτι, αλλά και τη διαφήμιση πυκών ενεργειακά τροφίμων σε παιδιά. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκονται επιπρόσθετα η διατροφική σήμανση στις ετικέτες τροφίμων, οι πολιτικές τιμολόγησης και τοποθέτησης προϊόντων και τέλος το θέμα της ασφάλειας των τροφίμων όπως αυτό αναδεικνύεται κάθε φορά με τα διατροφικά σκάνδαλα που έρχονται στο φως της δημοσιότητας.

         Για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος έχουν δημιουργηθεί διάφορα εργαλεία που θα βοηθήσουν κάθε χώρα. Για παράδειγμα, για την αντιμετώπιση της διαφήμισης ανθυγιεινών τροφίμων στα παιδιά έχει δημιουργηθεί ένα μοντέλο διατροφικής σήμανσης που βαθμολογεί τα τρόφιμα ανάλογα με τη θρεπτική τους αξία σε σχέση με την πρόληψη ασθενειών και την προώθηση της υγείας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό αν αναλογισθεί κανείς πως στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες το ποσοστό των διαφημίσεων τροφίμων που προωθεί ανθυγιεινά τρόφιμα ξεπερνά το 50%. Στην Ελλάδα για παράδειγμα το ποσοστό αυτό αγγίζει το 60% τη στιγμή που στη Γερμανία ξεπερνά το 80%. Το ίδιο εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει τους πολίτες κάθε χώρας να επιτύχουν τους στόχους για την πρόσληψη φρούτων και λαχανικών καθώς και για το αλάτι, τα κορεσμένα και τα τρανς λιπαρά. Ειδικά για την επίτευξη του στόχου της μείωσης της κατανάλωσης αλατιού κατά 30% μέχρι το 2025 σε όλα τα κράτη-μέλη έχει αναπτυχθεί ακόμα ένα εξειδικευμένο εργαλείο που θα βρίσκεται στη διάθεση των κυβερνήσεων. Σχετικά με τον στόχο της αύξησης της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών ήδη στα σχολεία των κρατών-μελών εφαρμόζεται πρόγραμμα δωρεάν παροχής φρούτων. Προς την κατεύθυνση της επίτευξης όλων των προαναφερόμενων στόχων θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ακόμα και φόροι επί συγκεκριμένης κατηγορίας τροφίμων.

         Σε σχέση με την υγεία των παιδιών και των εφήβων ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας έχει αναπτύξει τέσσερα εργαλεία εφαρμογής στρατηγικών και δοκιμάζει πιλοτικά άλλα δύο νέα εργαλεία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον επιδεικνύεται για την παιδική παχυσαρκία με την ανάπτυξη ανάλογου εργαλείου. Ανάλογη εστίαση ενδιαφέροντος υπάρχει για τους ηλικιωμένους και τους χρονίως πάσχοντες. Σε αυτή την κατηγορία ο στόχος είναι διττός: η επίτευξη της μέγιστης δυνατής υγείας και δραστηριότητας κατά τη διάρκεια της τρίτης ηλικίας και η πρόληψη του υποσιτισμού που σχετίζεται με τις χρόνιες παθήσεις. Στο πλαίσιο δράσεων του οργανισμού συμπεριλαμβάνεται ακόμα και πρόβλεψη για ισότιμη πρόσβαση σε υγιεινά τρόφιμα ανάμεσα στα δύο φύλα με πολιτικές ενημέρωσης για το σημαντικό ρόλο της διατροφής στην υγεία των γυναικών.

         Όλα τα παραπάνω εργαλεία εφαρμογής πολιτικών συνοδεύονται από εργαλεία παρακολούθησης και επιτήρησης της διατροφικής κατάστασης στις διάφορες ομάδες του πληθυσμού. Τέτοια διακρατικά συστήματα παρακολούθησης έχουν δημιουργηθεί για την παιδική παχυσαρκία αλλά και ειδικά  για τη διατροφική συμπεριφορά των παιδιών στα σχολεία. Τελευταία έχει δημιουργηθεί μια βάση δεδομένων που καταγράφει τις τάσεις και τις προτεραιότητες στην παχυσαρκία, τη διατροφή και τη φυσική δραστηριότητα. Η βάση αυτή έχει δημιουργηθεί με τη συνεργασία των υπουργείων υγείας των κρατών-μελών και με την υποστήριξη της ευρωπαίκής επιτροπής. Είναι εντυπωσιακό πως η συγκεκριμένη βάση δεδομένων περιέχει περισσότερες από τριακόσιες εθνικές πολιτικές στην ευρωπαϊκή ένωση και συνεχώς αναβαθμίζεται. Προσπάθεια γίνεται όμως για την καθιέρωση εργαλείων παρακολούθησης της κατάστασης θρέψης των ασθενών στα νοσοκομεία των κρατών-μελών μέσα από την εφαρμογή του θεσμού του Nutrition Day και την υπάρξη διατμηματικών ομάδων υποστήριξης θρέψης στα κρατικά τουλάχιστον νοσοκομεία.

            Τέλος, για την εφαρμογή του σχεδίου ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας έχει συστήσει ένα εργαλείο που περιλαμβάνει δίκτυα δράσης τα οποία αποτελούνται από ομάδες χωρών και κάθε ένα από τα οποία θα εξειδικεύεται και σε έναν στόχο. Ανακεφαλαιώνοντας, ο παγκόσμιος οργανισμός υγείας προτείνει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης για τη διατροφική πολιτική στην ευρώπη. Σε αυτό το πλαίσιο είναι ανοικτός σε προτάσεις και ενθαρρύνει τη συμμετοχή όλων των μελών κρατών. Όλοι οι στόχοι που έχουν τεθεί είναι ενδιαφέροντες και οφείλουν να ενσωματωθούν στα εθνικά σχέδια δράσης για την υγεία κάθε χώρας. Ελπίδα όλων και προσδοκία είναι η Ελλάδα, με την ευκαιρία της προεδρίας στην ευρωπαΊκή ένωση το 2014, να παίξει καθοριστικό ρόλο στο σχέδιο αυτό.

Το είδαμε και αυτό…

Τα αλλαντικά Εν Ελλάδι της Creta Farm κέρδισαν την αποδοχή της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρίας

Συγγραφέας Νικολακόπουλος Ν. (ANA)

Μία ακόμα διάκριση για τη μοναδική συνταγή των αλλαντικών Εν Ελλάδι έλαβε η Creta Farm, με την αποδοχή των Εν Ελλάδι Πάριζα και Παριζάκι από την Ελληνική Παιδιατρική Εταιρία, δεδομένου ότι η αντικατάσταση ζωικού λίπους με ελαιόλαδο συμβάλλει στην πρόληψη κατά της παιδικής παχυσαρκίας. Η αποδοχή αυτή ανακοινώθηκε επίσημα σε συνέντευξη Τύπου που διοργάνωσε η Creta Farm σε συνεργασία με την Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία στις 14 Οκτωβρίου 2009, στην Αίγλη Ζαππείου. Βασικοί ομιλητές ήταν ο κ. Ανδρέας Κωνσταντόπουλος, Καθηγητής Παιδιατρικής και Πρόεδρος της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρείας, καθώς επίσης και ο κ. Δημήτρης Ρίχτερ, Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Λιπιδιολογίας, Αθηροσκλήρωσης και Καρδιαγγειακής Νόσου, η κα Τζελίνα Κουκουμέλη, Marketing Director της Creta Farm και ο κ. Νίκος Σανιδάς, Υπεύθυνος Επιστημονικής Επικοινωνίας και Διατροφής της Creta Farm. Στο πλαίσιο της συνέντευξης τύπου, ο κ. Κωνσταντόπουλος παρουσίασε τα αποτελέσματα έρευνας που διεξήχθη από την Ελληνική Παιδιατρική Εταιρεία σε δείγμα 431 παιδιών με αυξημένο βάρος. Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, το 80% των παχύσαρκων παιδιών θα εξελιχθεί σε παχύσαρκους ενήλικες, ενώ 1 στα 3 παιδιά στην Ελλάδα είναι υπέρβαρα, κατατάσσοντας τη χώρα μας πρώτη στην Ευρώπη στην παιδική παχυσαρκία. Επιπλέον, σύμφωνα με την ίδια έρευνα, τα παιδιά με αυξημένο βάρος τείνουν να εκδηλώσουν υπέρταση, αυξημένη χοληστερόλη, αυξημένη ινσουλίνη, διαβήτη τύπου 2 και θυρεοειδοπάθεια. Μετά το πέρας της συνέντευξης Τύπου ο κ. A. Κωνσταντόπουλος δήλωσε σχετικά: « Η κυκλοφορία αλλαντικών στην Ελληνική αγορά που αντικατέστησαν το ζωικό λίπος με εξαιρετικό παρθένο Κρητικό ελαιόλαδο, αναδεικνύοντας τη γεύση των αλλαντικών, χωρίς ταυτόχρονα τις βλαβερές συνέπειες των κεκορεσμένων λιπαρών, θα διευκολύνει τα Ελληνόπουλα να μεγαλώσουν διατροφικά σωστά. Τα συγκεκριμένα αλλαντικά τα οποία είναι εμπλουτισμένα με εξαιρετικό παρθένο Κρητικό ελαιόλαδο είναι κατάλληλα για την διατροφή των παιδιών διότι είναι πιο υγιεινά, με χαμηλότερα trans λιπαρά αλλά και ταυτόχρονα πιο θρεπτικά και εύγευστα, κάνοντας τα να ξεχωρίζουν στην αγορά από τα κοινά αλλαντικά. Είμαι βέβαιος ότι τόσο ο παιδίατρος όσο και οι γονείς θα εντάξουν στο διαιτολόγιο των παιδιών τους τα αλλαντικά αυτά άφοβα». Ο κ. Δ. Ρίχτερ ανέφερε χαρακτηριστικά: «Η στροφή προς τη Μεσογειακή διατροφή και τα βασικά συστατικά της είναι απαραίτητη για την καρδιαγγειακή υγειά όλων μας. Τέτοιες πρωτοβουλίες της βιομηχανίας τροφίμων όπως της Creta Farm για υγιεινότερη διατροφή επικροτούνται από την επιστημονική κοινότητα». Όπως δήλωσε η κα Κουκουμέλη, η υποστήριξη της Ελληνικής Παιδιατρικής Εταιρίας αποτελεί ιδιαίτερη τιμή για την Creta Farm, αλλά και μια επιπλέον ευθύνη για την κρητική εταιρεία, καθώς της δίνει την ώθηση να συνεχίζει να προσφέρει το καλύτερο δυνατόν σε ένα τόσο ευαίσθητο και απαιτητικό κοινό, όπως είναι τα παιδιά. Τέλος, ο κ. Σανιδάς τόνισε ότι η Creta Farm θα συνεχίσει να βρίσκεται στο πλευρό της ιατρικής κοινότητας, ενισχύοντας με κάθε τρόπο τις δράσεις της με στόχο την υιοθέτηση των σωστών διατροφικών συνηθειών του καταναλωτικού κοινού.

Διατροφικοί μύθοι για τον σακχαρώδη διαβήτη

Ο διαβητικός θα πρέπει να ακολουθεί μια ειδική και πολύ περιοριστική διατροφή

Λάθος. Σύμφωνα με τις τελευταίες διατροφικές συστάσεις, οι διαβητικοί μπορούν να ακολουθούν τις διατροφικές οδηγίες που ισχύουν για το γενικό πληθυσμό. Μισό πιάτο με πολύχρωμα λαχανικά χαμηλά σε υδατάνθρακες, ¼ του πιάτου άπαχο κρέας και το υπόλοιπο ¼ του πιάτου με υδατανθρακούχα τρόφιμα.

Ο όρος ‘διαβητική δίαιτα’ έχει αντικατασταθεί πλέον από την ‘υγιεινή μέθοδο του πιάτου’. Ένα πιάτο που βασίζεται στην παραπάνω φιλοσοφία περιέχει μέτρια ποσότητα υδατανθράκων, κορεσμένων λιπών και χοληστερίνης και είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες. Θυμηθείτε: ο περιορισμός βρίσκεται πάντα στο μυαλό σας και όχι στο πιάτο σας. Απελευθερωθείτε από τις εμμονές των μεγάλων ποσοτήτων.

Τα υγιεινά τρόφιμα δεν ανεβάζουν τα επίπεδα του σακχάρου

Λάθος. Ακόμα και αν αποφεύγετε τα ανθυγιεινά γλυκά δεν θα αποφύγετε τις υψηλές τιμές με ένα μεγάλο μπωλ φρούτα. Τα τελευταία μπορεί να θεωρούνται υγεινά τρόφιμα εξαιτίας του πλούτου σε βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία, αλλά δεν παύουν να αποτελούνται αποκλειστικά από υδατάνθρακες. Ακριβώς γι’ αυτό πρέπει να εντάσσονται στο διαιτολόγιό σας λαμβάνοντας υπόψη ολόκληρο το ημερήσιο μενού αλλά και την ευαισθησία στην ινσουλίνη που εσείς παρουσιάζετε. Κάτι ανάλογο ισχύει και για τις επιλογές σας στα λαχανικά. Το να γνωρίζετε το γλυκαιμικό δείκτη και το γλυκαιμικό φορτίο τους θα σας βοηθήσει να κάνετε σωστότερες επιλογές.

Πλέον δεν μπορείτε να καταναλώσετε τρόφιμα που επιθυμείτε έντονα

Άλλος ένας μύθος. Εκτός και αν βρίσκεστε σε πολύ προχωρημένο στάδιο σακχαρώδους διαβήτη η διατροφή σας μπορεί και οφείλει να χαρακτηρίζεται από πλούσια ποικιλία. Δύο είναι οι πιο βασικοί και απλοί κανόνες που πρέπει να ακολουθείτε: Να τρώτε μικρότερες ποσότητες ή να συμπεριλάβετε τα αγαπημένα σας φαγητά σε μικρότερη συχνότητα απ’ ότι στο παρελθόν και να τροποποιήστε τα αγαπημένα σας φαγητά ώστε πλέον να αποτελούνται από πιο υγιεινά θρεπτικά συστατικά. Ρωτήστε τον διαιτολόγο σας για έξυπνες συνταγές και αντικαταστάσεις.

Μπορώ να φάω όσο και ό,τι θέλω εφόσον η φαρμακευτική αγωγή θα με καλύψει

Μεγάλη συνειδητή παρανόηση. Για την ακρίβεια, η αυξημένη κατανάλωση επεξεργασμένων (εξευγενισμένων) υδατανθράκων και τροφίμων πλούσιων σε ανθυγιεινά λίπη αυξάνει τον κίνδυνο των διαβητικών επιπλοκών (δυσλιπιδαιμία, μακρο- και μικρο- αγγειοπάθεια) ακόμα κι αν λάβετε μεγαλύτερη δόση φαρμακευτικής θεραπείας (χάπια ή ίνσουλίνη). Για την ακρίβεια, η ταυτόχρονη λήψη πρόσθετων θερμίδων και μεγαλύτερης δόσης ινσουλίνης ή χαπιών θα αυξήσει το βάρος (λίπος) σας πιθανότατα στην περιοχή της κοιλιακής χώρας.

Το γεγονός αυτό με τη σειρά του θα αυξήσει την αντίσταση του οργανισμού σας στην ινσουλίνη (ινσουλινοαντίσταση) και το σώμα σας θα δυσκολεύεται ακόμα περισσότερο να χρησιμοποιήσει την ινσουλίνη αποτελεσματικά. Τα επίπεδα του σακχάρου σας θα ανέβουν περαιτέρω και έτσι, θα δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος κατά τον οποίο η αύξηση της φαρμακευτικής αγωγής για την αντιμετώπιση των αυξημένων επιπέδων σακχάρου θα αυξάνει το βάρος σας και αυτό με τη σειρά του θα αυξάνει την ινσουλινοαντίσταση και τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα σας.

Τέλος, η αύξηση του κοιλιακού βάρους και της ινσουλινοαντίστασης θα οδηγήσουν πιθανότατα σε αύξηση της κακής χοληστερίνης, των τριγλυκεριδίων και της αρτηριακής πίεσης οδηγώντας σε μια ανεπιθύμητη κατάσταση που ονομάζεται ‘μεταβολικό σύνδρομο’ και αποτελεί των προάγγελο κακών ειδήσεων για το καρδιαγγειακό σας σύστημα.

Όταν αρχίζω να νιώθω τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας απλά θα αρχίσω να τρώω γλυκά μέχρι να αισθανθώ καλύτερα

Για την ακρίβεια θα πρέπει να καταναλώσετε μόνο μια μικρή ποσότητα ταχέως απορροφούμενων υδατανθράκων και στη συνέχεια να ελέγξετε το σάκχαρό σας. Άρα η σωστή τακτική σε περίπτωση υπογλυκαιμίας έγκειται στην ταχύτατη αποκατάσταση των επιπέδων του σακχάρου σας, αλλά εντός φυσιολογικών ορίων. Η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων γλυκών ή χυμών θα έχει ως αποτέλεσμα μετά από λίγη ώρα τα επίπεδα του σακχάρου σας να ξεπερνούν κατά πολύ τις φυσιολογικές τιμές.

Τα διαβητικά άτομα θα πρέπει να τρώνε μόνο γλυκά που φέρουν τη σήμανση ‘διαβητικά’ ή ‘χωρίς την προσθήκη ζάχαρης’

Ακόμα μια παρανόηση. Στην πραγματικότητα αυτού του είδους τα παρασκευάσματα δεν διαφέρουν πολύ από τα συμβατικά γλυκά και το άλλοθι που δημιουργούν μπορεί να ανεβάσει τα επίπεδα του σακχάρου σας ακόμα περισσότερο σε σχέση με μια μερίδα κανονικού γλυκού. Το σημαντικότερο για ένα διαβητικό άτομο είναι να βρει τον τρόπο με τον οποίο θα εντάξει το γλυκό στα πλαίσια ενός ισορροπημένου διαιτολογίου. Επίσης μη λησμονείτε πως τα υποκατάστατα ζάχαρης (σιρόπι καλαμποκιού πλούσιο σε φρουκτόζη, μαλτόζη, φρουκτόζη) που πολλές φορές απαντώνται σε αυτού του είδους τα προϊόντα είναι επί της ουσίας υδατάνθρακες που μπορούν να ανεβάσουν τα επίπεδα του σακχάρου σας.

Δεν πρέπει να καταναλώνω αλκοόλ επειδή θα ανεβάσει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα

Ακριβώς το αντίθετο συμβαίνει. Το αλκοόλ δρα με τέτοιο τρόπο στο μεταβολισμό ώστε να μειώνει τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα. Αυτό δεν σημαίνει πως κάθε φορά που έχετε υπεργλυκαιμία θα πρέπει να καταναλώνετε αλκοόλ για να ρυθμίσετε τα επίπεδά σας. Μην ξεχνάτε πως η δράση του αλκοόλ σε συνδυασμό με τη φαρμακευτική αγωγή που λαμβάνετε πιθανότατα θα μειώσουν απότομα και έντονα τα επίπεδα του σακχάρου σας αυξάνοντας τον κίνδυνο για υπογλυκαιμία. Θυμηθείτε: όταν καταναλώνετε αλκοόλ να λαμβάνετε πάντα ταυτόχρονα μια μικρή πηγή υδατανθράκων.

Συμπληρώματα Βιταμινών: Η ώρα της αλήθειας

Ένα πρόσφατο άρθρο από την εφημερίδα «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ» (8/8/2009) που αφορά τα συμπληρώματα διατροφής:

Η Ευρώπη αποφάσισε επιτέλους να τα εξετάσει σοβαρά, τόσο τι τελικά περιέχουν όσο και ποιες παρενέργειες έχουν.

Ελεγχος στα συμπληρώματα διατροφής

Διεξοδική αξιολόγηση – έγκριση των ουσιών που περιέχουν ολοκλήρωσε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας Τροφίμων

Tης Ιφιγενειας Διαμαντη

Την πρώτη διεξοδική αξιολόγηση ουσιών που χρησιμοποιούνται ως πηγή βιταμινών και μετάλλων στα συμπληρώματα διατροφής τα οποία πωλούνται στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης ολοκλήρωσε πρόσφατα ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Ασφάλειας Τροφίμων (EuropeaFood Safety Authority). Το καθεστώς που επικρατούσε εδώ και χρόνια σε σχέση με τα συμπληρώματα διατροφής, για τα οποία μάλιστα οι Ευρωπαίοι δείχνουν όλο και περισσότερο ενδιαφέρον σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ήταν τουλάχιστον θολό. Ετσι, κυκλοφορούν πολλά σκευάσματα που κανείς δεν ελέγχει τι ακριβώς περιέχουν και ποιες είναι οι συνέπειες στην ανθρώπινη υγεία, την ίδια στιγμή που μάλιστα προβάλλονται περίπου ως πανάκεια.

Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ενωση επιχειρεί να βάλει μια τάξη στη συγκεκριμένη αγορά καταρτίζοντας λίστα εγκεκριμένων ουσιών. Με κανονισμό που θα ισχύσει από 1ης Ιανουαρίου 2010 θα επιτρέπεται η κυκλοφορία συμπληρωμάτων διατροφής που θα περιέχουν μόνο τις εγκεκριμένες σε ειδική λίστα της EFSA ουσίες. Προκειμένου μια ουσία να εγκριθεί, η εταιρεία η οποία ενδιαφέρεται θα πρέπει να υποβάλει αίτηση συνοδευόμενη από σχετικό φάκελο με έρευνες και επιστημονικά δεδομένα τα οποία να αποδεικνύουν τη δράση της συγκεκριμένης ουσίας στον ανθρώπινο οργανισμό. Από το 2005 μέχρι σήμερα, ο Οργανισμός Ασφάλειας των Τροφίμων έχει εξετάσει 533 αιτήσεις σχετικά με 344 διαφορετικές ουσίες. Οι αξιολογήσεις του βασίστηκαν σε επιστημονικές αποδείξεις που παρείχαν οι κατασκευαστές των συμπληρωμάτων διατροφής σχετικά με την ασφαλή για την υγεία κατανάλωσή τους και τον βαθμό απορρόφησής τους από τον οργανισμό.

Κατά τη διαδικασία αξιολόγησης, αποσύρθηκαν 186 αιτήσεις, ενώ για τουλάχιστον τις μισές από τις υπολειπόμενες, η EFSA ανακοίνωσε ότι δεν έλαβε επαρκείς επιστημονικές αποδείξεις όσον αφορά την αποτελεσματικότητα των συμπεριλαμβανομένων ουσιών. Τέλος, ερωτήματα εγείρονται για την ασφάλεια τουλάχιστον 39 ουσιών με βάση τα δεδομένα των αιτήσεων. «Εργο της Επιτροπής είναι να διασφαλίσει ότι η χρήση τέτοιων ουσιών είναι ασφαλής και αποτελεσματική για την υγεία των Ευρωπαίων πολιτών. Eκατομμύρια πολίτες λαμβάνουν καθημερινά συμπληρώματα διατροφής», δήλωσε ο πρόεδρος της αρμόδιας Επιτροπής της EFSA για τα πρόσθετα στις τροφές.

Απαραίτητα για κάποιους

Τα συμπληρώματα διατροφής κυκλοφορούν σε μορφή υγρών, χαπιών, gel, συμπυκνωμένου διαλύματος, σκόνης, κάψουλας, σταγόνας κ. ά. και περιέχουν βιταμίνες, ανόργανα συστατικά, βότανα, αμινοξέα, μεταβολίτες, αποστάγματα ή συνδυασμό οποιωνδήποτε από τα παραπάνω συστατικών, χωρίς, ωστόσο, να μπορούν να αντικαταστήσουν το κανονικό γεύμα. Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι λίγοι εκείνοι που κρίνουν την κατανάλωση τέτοιων σκευασμάτων απαραίτητη. Οι αγχωτικοί ρυθμοί της πόλης, η κούραση, το στρες οδηγούν αρκετούς ανθρώπους στη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής. «Επειτα από δέκα ώρες δουλειάς την ημέρα και τρεις ώρες που χρειάζομαι για να πάω και να έρθω, δεν μπορώ να πάρω τα πόδια μου. Λαμβάνω συμπληρώματα διατροφής ανά τακτά διαστήματα», λέει υπάλληλος σε φαρμακείο των βορείων προαστίων. Οσον αφορά στην ασφάλεια κατανάλωσης αυτών των σκευασμάτων, προσθέτει: «Ρωτάω τον γιατρό μου και μου λέει ότι αν αισθάνομαι ότι πρέπει να τα πάρω, να το κάνω».

Πρωταθλητές, ωστόσο, στην κατανάλωση συμπληρωμάτων παραμένουν οι Αμερικανοί. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το 1/3 των παιδιών στην Αμερική από 2-17 ετών λάμβαναν τέτοια σκευάσματα. Στην πραγματικότητα, βέβαια, εκείνοι που θα χρειάζονταν συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες είναι εκείνοι που δεν νοιάζονται ή δεν μπορούν να τα έχουν, όπως για παράδειγμα οι κάτοικοι του Τρίτου Κόσμου. Σύμφωνα με έρευνα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, τα άτομα που λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής και βιταμίνες είναι και εκείνα που προσέχουν περισσότερο τη διατροφή τους και άρα δεν έχουν και τόση ανάγκη τα κάθε είδους «βοηθήματα». Από την άλλη και στην Αμερική, τα τόσο δημοφιλή συμπληρώματα διατροφής αποδεικνύονται συχνά επισφαλή για την ανθρώπινη υγεία. Οπως ανακοινώθηκε πρόσφατα επισήμως μέσα σε ένα χρόνο, τα κρούσματα παρενεργειών σε άτομα που λαμβάνουν συμπληρώματα διατροφής τριπλασιάστηκαν. Τώρα, η Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) επιβάλλεται να βελτιώσει τον έλεγχο που αφορά στα συγκεκριμένα σκευάσματα.

ΠΗΓΗ: ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 8/8/2009

Γενετικά Τεστς: Αλήθειες και Ψέματα

Εξατομικευμένες δίαιτες με βάση το DNA από εξειδικευμένους διαιτολόγους;

Ένα έρθρο που βρήκα πρόσφατα στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» και εχει γραφτεί από τον Καθηγητή Γενετικής Σ. Ν. Αλαχιώτη.

«Σύγχρονοι γενετικοί μύθοι

Ως φάρμακο διά πάσαν νόσον προβάλλεται συχνά η γενετική από τα ΜΜΕ ή ακόμη ως άλλη «κρυστάλλινη σφαίρα» που προλέγει το μέλλον από κερδοσκοπικές εταιρείες παντός είδους.
Πώς θα ισορροπήσουμε ανάμεσα στη μαγεία της επιστημονικής γνώσης και στη μαγγανεία των καιροσκόπων;

Τα επιτεύγματα της Γενετικής έχουν πολύ συχνά την τιμητική τους θέση στα ΜΜΕ. Καθημερινά σχεδόν, όλο και κάποιος γενετικός νεωτερισμός θα κοσμεί τις οθόνες των τηλεοράσεων ή τις σελίδες των εφημερίδων ή θα ταξιδεύει με τα ερτζιανά κύματα· με πολλές στρεβλώσεις όμως.

Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η επιστημονική πρόοδος είναι μεγάλη, αλλά το ύψος στο οποίο ανεβάζουν συνήθως τα ΜΜΕ ορισμένα επιτεύγματα είναι ιλιγγιώδες, μυθικό· και το αποτέλεσμα είναι να νομίζει ο κόσμος ότι ήδη έχουμε νικήσει τον καρκίνο, ότι προβλέπουμε όλες τις μελλοντικές μας ασθένειες με γενετικά τεστ, πως θα κάνουμε παιδιά και στα 100 μας χρόνια, ότι θα γεννιούνται τέλεια μωρά, ότι θα επιλέγουμε το ιδανικό ταίρι με ένα τεστ DΝΑ· και πολλά άλλα ακόμη, εκ των οποίων άλλα είναι ήδη «έτοιμα» και άλλα προβλέπονται λίαν προσεχώς, αύριο, όπως η θεραπεία κάθε νόσου με τα βλαστοκύτταρα!

Είναι όλα αυτά λοιπόν μια εύθυμη νότα στην γκρίζα καθημερινότητα που αποκτά μαύρη απόχρωση με την παγκόσμια οικονομική κρίση αλλά και την κοινωνική σύγχυση, ή μια σύγχρονη μυθολογία που ανεύθυνα μαστιγώνει την πιστότητα της ελπιδοφόρας επιστήμης της Γενετικής; Τι αποκομίζει ο μέσος πολίτης ακούγοντας και διαβάζοντας επιτεύγματα επί επιτευγμάτων, που του δίνουν την εικόνα ότι η Γη γέμισε μικρούληδες θεούς;

Η ελπίδα είναι αναμφίβολα ευπρόσδεκτη, αλλά η πραγματικότητα πιο απαραίτητη για να μη βαδίσει κανείς στο κενό, πιστεύοντας ότι είναι ξαφνικά αετός. Γι΄ αυτό χρειάζεται όχι μόνο περίσσεια προσοχή και ευθύνη για τη διακίνηση της επιστημονικής πληροφορίας, αλλά και κάποια στοιχειώδης γνώση των πραγμάτων για να μην παραμορφώνονται κατά τη μεταφορά τους. Γονιδίωμα, ο μεγάλος άγνωστος
Διατυμπανιζόταν, λ.χ., ότι μετά την πρόσφατη ολοκλήρωση της χαρτογράφησης του γονιδιώματος του ανθρώπου τα υπόλοιπα θα ήταν εύκολη υπόθεση· όπως η συσχέτιση των 21.000-22.000 γονιδίων μας με τα κληρονομικά χαρακτηριστικά μας, με τις γενετικές μας ασθένειες π.χ., για να τις ελέγξουμε. Η αλήθεια είναι ότι μπορεί ένα μεγάλο ποσοστό γονιδίων, το 60% περίπου, να έχει ήδη αντιστοιχηθεί· αλλά δεν φθάνει μόνο αυτό.

Υπάρχουν τα περίπλοκα γονιδιακά δίκτυα που μορφοποιούν τις αλληλεπιδράσεις των γονιδίων και τις εκφράσεις τους για να ελεγχθεί ένα χαρακτηριστικό, μια ασθένεια, και δεν τα ξέρουμε, τα ερευνούμε, ενώ η αδρανοποίηση ορισμένων γονιδίων μας δεν έχει καμία βιολογική επίπτωση, διότι ίσως καλύπτεται από τα εν λόγω δίκτυα· είναι και το περιβάλλον με τις άπειρες παραμέτρους του που αλληλεπιδρά με τα γονίδια· και όλα αυτά αποκαθηλώνουν τον μύθο που λέει ότι η βιολογική μας αυτογνωσία έχει κατακτηθεί στην ολότητά της διά της γνώσης του γονιδιώματός μας, των γονιδίων μας. Στρεβλώσεις και εμπόριο ελπίδας
Ωστόσο κατά την εκλαΐκευση παρερμηνεύονται τα ερευνητικά ευρήματα και παραμορφώνονται. Π.χ., τελευταία γράφτηκε ως είδηση ότι εννέα γονίδια κάνουν πιο έξυπνα τα κορίτσια! Δεν ξέρει όμως ο αρθρογράφος ότι στη διαμόρφωση της νοημοσύνης του ανθρώπου, εκτός του περιβάλλοντος, συμμετέχουν και περισσότερα από 100 γονίδια; Η αλήθεια είναι ότι ίσως αυτά τα εννέα γονίδια να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή· αλλά πώς γράφτηκε;

Αλλη είδηση υπόσχεται πρόβλεψη των μελλοντικών μας ασθενειών, αρκεί να έχουμε 1.000 δολάρια για να κάνουμε ένα γενετικό τεστ. «Διαβάστε τον εαυτό σας»διαφημίζουν οι αισχροκερδοσκοπικές «Σειρήνες» που πιέζουν κυβερνήσεις να εντάξουν τέτοιες εξετάσεις στις προϋποθέσεις ασφάλισης ή πρόσληψης σε εργασία. Στο μόνο όμως που έπρεπε μια τέτοια είδηση να αναφέρεται είναι το κέρδος της νέας γνώσης, που όμως εκτός ελαχίστων περιπτώσεων δεν έχει ακόμη ικανοποιητική εφαρμογή. Και τούτο διότι δεν γνωρίζουμε την πολυπλοκότητα της γονιδιακής ή γονιδιωματικής δράσης. Αλλά και για κάποια περίπτωση γενετικής προδιάθεσης σε μια ασθένεια, για την οποία όμως δεν υπάρχει θεραπεία, για ποιον λόγο να το γνωρίζει ο ενδιαφερόμενος; Για να ασθενήσει νωρίτερα από το άγχος του; Αν όμως διά της παιδείας του ακολουθούσε γενικά μια μετρημένη και προσεκτική ζωή, όπως πρέπει να κάνουμε όλοι μας, η προφύλαξη του εαυτού του δε θα ήταν αποτελεσματικότερη;

«Επαναστατικό γενετικό τεστ και για μωρά»διαφημίζεται επίσης και υπόσχεται έλεγχο στο έμβρυο «όλων»των γνωστών γενετικών ασθενειών! Πώς όμως, με τον έλεγχο περίπου 1.400 μονογονιδιακών και πάνω από 5.000 πολυγονιδιακών; Αυτά δεν γίνονται, παρά για λίγες περιπτώσεις μόνο. Αν όμως προχωρήσουμε και σε φυσικά χαρακτηριστικά, δεν καταστρατηγούμε τη φύση διολισθαίνοντας στα παιδιά κατά παραγγελία; Και όμως τα γενετικά αυτά τεστ είτε για μεγάλους είτε για έμβρυα έχουν ήδη γίνει μόδα που τροφοδοτεί οικονομικά τις ακόρεστες ορέξεις κάποιων που πουλούν ελπίδα· όπως γίνεται και με τα ομφαλοπλακουντικά βλαστοκύτταρα.

Η πραγματική επιστημονική γνώση έχει τη σοβαρότητά της, που δεν ταιριάζει με την παραπλανητική και διογκωμένη διαφήμισή της· όπως στην περίπτωση, λ.χ., που θα μπορούμε να κάνουμε παιδιά και στα 100 μας με τεχνητές μήτρες! Μα το έμβρυο μαθαίνει μέσα στη μήτρα· τι θα μάθει μέσα στο μηχάνημα; Και κατά πόσον ένα άψυχο μηχάνημα, αν γίνει, θα μπορεί να μιμηθεί το λίκνο της ζωής, τη μήτρα;

Ο χορός όμως καλά κρατεί.«Δώσε μου το DΝΑ σου να σου πω πώς σε λένε»! Να μας πουν δηλαδή την πιθανότητα, διά της γονιδιωματικής ανάλυσής μας και της στατιστικής, εξελικτικής προέλευσης του ονόματός μας. Οποιος όμως δεν ξέρει πώς τον λένε, τι το θέλει το τεστ; Κι αν η πιθανότητα βγει λάθος; Αλλου παπά ευαγγέλια; Αλλοι πάλι πουλούν στην Ελβετία ένα γενετικό τεστ DΝΑ για το«πώς θα βρούμε ιδανικούς συντρόφους» ! Αυτό το κάνουν όμως η φύση και ο πολιτισμός, όχι μόνο τα γονίδια. Δεν είναι λοιπόν το τεστ αυτό μια ευφάνταστη προέκταση της επιστημονικής γνώσης, χωρίς όμως τεκμηριωμένη επιστημοσύνη;

Αυτόκλητοι κλωνοποιοί
Αλλά κάτι ανάλογο δεν έγινε και με την αναπαραγωγική κλωνοποίηση του ανθρώπου προσφάτως; Ο αμφιλεγόμενος Ιταλός Αντινόρι «ανακοίνωσε» ότι έχει κλωνοποιήσει τρεις άνδρες και οι κλώνοι τους, δύο αγόρια και ένα κορίτσι, ζουν σε ανατολική χώρα που δεν κατονόμασε. Δεν γνώριζε όμως το στοιχειώδες· ότι, αφού δήθεν κλωνοποίησε τρεις άνδρες, τα παιδιά έπρεπε να ΄ναι και τα τρία αγόρια! Το κορίτσι πού βρέθηκε; Υστερα από λίγες εβδομάδες εμφανίστηκε και ο άλλος επίδοξος κλωνοποιός, ο Ζαβός, που κι αυτός λέει ότι σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα θα έχει κλωνοποιήσει επιτυχώς άνθρωπο! Περιμένουμε την τρίτη της «παρέας», την Μπουασελιέ, να μας πει κι αυτή πόσους έχει κλωνοποιήσει! Και όμως τέτοιες ειδήσεις προβάλλονται εμφατικά από τα ΜΜΕ, προκαλώντας σύγχυση αντί να παρέχουν ενημέρωση.

Με όλα αυτά όμως ο μύθος τρώει την αλήθεια και αντί να οδηγούμε τον κόσμο στην κατανόηση της πραγματικότητας, που είναι ο καταλύτης για τη νοητική και ηθική του τελείωση, τον απομακρύνουμε με ειδήσεις που έχουν ξύλινα πόδια· τον παραπλανούμε με πήλινους πύργους εντυπωσιασμού. Μια σοφή όμως παροιμία λέει: «Οπου ακούς πολλά κεράσια κράτα και μικρό καλάθι». Το καλάθι αυτό χωράει τη μεγάλη πρόοδο της Γενετικής, αλλά δεν χωράει τις μυθοπλασίες της που κοντεύουν να μιμηθούν την Αστρολογία. Η ελπίδα που δίνει η γενετική έρευνα δεν πρέπει να καεί στον βωμό της ανεύθυνης εκλαΐκευσής της ή και της κατευθυνόμενης εκμετάλλευσης πονεμένων ανθρώπων, ακόμη και αφελών ή άλλων που ζήλεψαν τον υπεράνθρωπο του Νίτσε. Προσοχή λοιπόν στην εκλαΐκευση της επιστημονικής γνώσης.»

ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ Κυριακή 14 Ιουνίου 2009

Το χρυσό δισκοπότηρο των διαιτών

Η μοντέρνα επιστήμη της διαιτολογίας έχει σωρεύσει τέτοιο όγκο γνώσεων πλέον που έχει αφήσει στο παρελθόν την εποχή των γενικών διατροφικών οδηγιών που “έρχονται γάντι” σε όλους. Με τα διαρκώς αυξανόμενα νέα επιστημονικά δεδομένα η εικόνα της γυναίκας που έχει φωτοτυπήσει και ακολουθεί τη δίαιτα της φίλης της μοιάζει πλέον ξεθωριασμένη.

Οι καιροί είναι απαιτητικοί για τους διαιτολόγους και υπαγορεύουν αυστηρή εξατομίκευση των οδηγιών και των διαιτολογίων στα πλαίσια μιας υψηλής ποιότητας υπηρεσιών.

Αυτό γίνεται καλύτερα κατανοητό με ένα απλό διατροφικό παράδειγμα. Η κατανάλωση κορεσμένων λιπαρών μέσα από τη διατροφή δεν αυξάνει σε όλους τους ανθρώπους το ίδιο την ολική τους χοληστερόλη. Σε αρκετούς μάλιστα δεν την αυξάνει καθόλου πάνω από τα επιτρεπόμενα όρια. Ειδικά στους τελευταίους δε θα ήταν συνετό να αποκλειστούν εντελώς τροφές που περιέχουν μέτριες ποσότητες κορεσμένων λιπαρών.

Κάθε άνθρωπος αντιδρά διαφορετικά, αρκετές φορές σχεδόν ιδιοσυγκρασιακά, στην κατανάλωση του ίδιου τροφίμου. Επιπρόσθετα, η επιστήμη της διατροφογενωμικής και της διατροφογενετικής επιχειρεί πλέον να ανιχνεύσει σε γενετικό επίπεδο αυτές τις ποικίλες επιδράσεις των τροφίμων στα διάφορα άτομα, με απώτερο σκοπό τη μελλοντική κατάρτιση απόλυτα εξατομικευμένων διαιτολογίων με βάση το γενετικό προφίλ και τη συγκεκριμένη πάθηση.

Όλα τα παραπάνω καταδεικνύουν το προφανές: η επιστήμη της διατροφής προσπαθεί να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο τα θρεπτικά συστατικά επηρεάζουν τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά. Αλλά μέχρι την κατάκτηση αυτού του στόχου επιχειρεί, με τις διάφορες έρευνες, να εντοπίσει πρώτιστα τις επιδράσεις σε μικρότερες επιμέρους πληθυσμιακές ομάδες με κοινά χαρακτηριστικά.

Έτσι, προκύπτουν ανά διαστήματα οι κατευθυντήριες διατροφικές οδηγίες στον πληθυσμό κάθε χώρας. Όμως αυτές δεν πρέπει σε καμιά περίπτωση να συγχέονται με το διαιτολόγιο που θα εκπονηθεί όταν κάποιος επισκέπτεται τον διαιτολόγο του. Στην περίπτωση αυτή ο ειδικός θα εξετάσει λεπτομερώς το ατομικό ιστορικό, τις ανθρωπομετρικές μετρήσεις, τον εργαστηριακό και βιοχημικό έλεγχο και θα μετασχηματίσει τις ανάγκες σε συγκεκριμένο και ποσοτικά εκφρασμένο διατροφικό σχήμα.

Οι πληθυσμιακές διατροφικές οδηγίες από την άλλη πλευρά αποτελούν γενικές κατευθύνσεις που αποσκοπούν στην εξασφάλιση της γενικότερης καλής υγείας και ευεξίας του ενήλικου πληθυσμού.

Υπάρχουν πολλές παράμετροι που συμβάλλουν στη διαμόρφωση του τελικού διαιτολογίου από τον ειδικό. Η φάση της ζωής για παράδειγμα την οποία διανύει το άτομο είναι μια από τις πιο καθοριστικές. Οι ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά ποικίλουν ανάλογα την ηλικία, το φύλο και την κατάσταση υγείας του ατόμου. Μια έγκυος γυναίκα δεν έχει τις ίδιες ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά σε σχέση με μια μη εγκυμονούσα. Ακόμα και μεταξύ του δεύτερου και του τρίτου τριμήνου της κυοφορίας οι ανάγκες της ίδιας γυναίκας διαφοροποιούνται.

Η εμμηνόπαυση είναι επίσης μια περίοδος που αλλάζει τα δεδομένα στις διατροφικές απαιτήσεις της γυναίκας. Τα παιδιά από την άλλη πλευρά διαφοροποιούν τις ανάγκες τους ανάλογα με το στάδιο της ανάπτυξής τους. Διαφορετικές είναι οι συστάσεις στη νεογνική ζωή από αυτές στην παιδική, την προ-εφηβική και την εφηβική ηλικία. Τέλος, η Τρίτη ηλικία θέτει άλλους κανόνες διατροφικής φροντίδας καθώς η φυσιολογική φθορά του οργανισμού και η ύπαρξη διάφορων παθήσεων μεταβάλλουν το τοπίο των πιθανών διατροφικών ελλείψεων και δυσκολιών πρόσληψης των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών.

Ενώ λοιπόν οι ανάγκες ποικίλουν τόσο πολύ και η διατροφική υποστήριξη οφείλει να ισορροπεί μεταξύ διατήρησης ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους και παροχής όλων των αναγκαίων μακροθρεπτικών και μικροθρεπτικών συστατικών, η μάστιγα της εποχής που ταλαιπωρεί τον γυναικείο κυρίως πληθυσμό είναι η αναζήτηση μιας θαυματουργής δίαιτας.

Είναι τόσο σφόδρα η επιθυμία για απώλεια σωματικού βάρους που πολλές φορές παραγκωνίζεται η ευεξία και τελικά θυσιάζεται στο βωμό της προσωρινής και πολλές φορές ματαιόδοξης απώλειας μερικών κιλών. Δεν είναι τυχαία η μεγάλη απήχηση των παράδοξων διαιτών (fad diets όπως χαρακτηριστικά ονομάζονται) και το ατέρμονο κυνήγι του διαφορετικού. Όταν οι βασικές διαιτολογικές αρχές λησμονούνται και η πίστη στον εαυτό μας χάνεται τότε είναι απόλυτα αναμενόμενο να γινόμαστε ενδοτικοί σε οτιδήποτε βρεθεί στην ψυχοφθόρο αυτή αναζήτηση: στη δίαιτα του γείτονα, της φίλης, το διαιτολόγιο του εκάστοτε περιοδικού ποικίλης ύλης ακόμα και σε επικίνδυνες πολλές φορές για την υγεία διατροφικές ατραπούς.

Το χρυσό δισκοπότηρο μιας δίαιτας είναι ακριβώς η εξατομίκευση και όχι ένας μαγικός συνδυασμός τροφίμων. Ο σύγχρονος άνθρωπος καλό θα ήταν να αφήσει πίσω του την υπερβολική εξωστρέφεια και να εστιάσει στην εσωτερικότητα που πρώτιστα θα του εξασφαλίσει την ψυχική ηρεμία για να αντιμετωπίσει ρεαλιστικά το πρόβλημα της υγείας ή του βάρους του. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα αναζητήσει βοήθεια με σωστούς προσανατολισμούς και προσγειωμένες απαιτήσεις.

Πόσο υγιεινά είναι τα προϊόντα που αγοράζουμε;

Το παρακάτω άρθρο των «ΝΕΩΝ» είναι διαφωτιστικό.

Η τελευταία παράγραφος έχει πολύ ενδιαφέρον!!!

http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&ct=2&artid=4527434

ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ 2008: ΟΙ ΝΕΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΤΗΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΚΑΡΔΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ

Πολύ πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία σε συνεργασία με εκπροσώπους από άλλες εννιά επιστημονικές εταιρείες, διαμόρφωσαν τις νέες οδηγίες για την πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων.

Για την ιστορία πρέπει να αναφερθεί πως μέχρι το 1990 κάθε χώρα είχε τις δικές της οδηγίες, ενώ οι πρώτες κοινές οδηγίες διαμορφώθηκαν το 1994. Το 1998 οι οδηγίες αναθεωρήθηκαν από τη 2η ομάδα εργασίας και το 2003 η 3η ομάδα εργασίας τις αναβάθμισε περαιτέρω. Έτσι, φτάσαμε στις πλέον ενημερωμένες οδηγίες του 2007 οι οποίες διαμορφώνονται από τις πλέον πρόσφατες επιδημιολογικές μελέτες. Ας τις εξετάσουμε όμως πιο αναλυτικά.

Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν την κύρια αιτία πρόωρων θανάτων στην Ευρώπη. Το 2000 οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούσαν την αιτία περισσότερων των 4 εκατομμυρίων θανάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι περισσότερες των περιπτώσεων σχετίζονται έντονα με τον τρόπο ζωής γι’ αυτό ακριβώς υπάρχουν πολλά που μπορεί κάποιος να κάνει για να προλάβει την εξέλιξη της στεφανιαίας νόσου πριν αυτή φθάσει σε κατάσταση μη αναστρέψιμη.

Έμφαση δίνεται στους παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακή νόσο οι οποίοι μπορούν να τροποποιηθούν. Αυτοί αφορούν κυρίως τον τρόπο ζωής και τη διατήρηση των επιπέδων των λιπιδίων και της αρτηριακής πίεσης του αίματος σε φυσιολογικά επίπεδα μέσα από τη φυσική δραστηριότητα, τον έλεγχο του βάρους, την μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, τον περιορισμό του αλατιού, την κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικών καθώς και γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά.

Στο σημείο αυτό οι καινούριες οδηγίες διαφέρουν από τις προηγούμενες. Δίνουν δηλαδή μεγαλύτερη έμφαση όχι στην πρόληψη μέσω φαρμάκων αλλά κυρίως μέσα από τη φυσική δραστηριότητα, τον έλεγχο του σωματικού βάρους και του τρόπου ζωής και διατροφής. Για να αξιολογηθεί δε ο δεκαετής κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου που διατρέχει κάποιος έχει καταρτιστεί ο βαθμολογημένος πίνακας με το όνομα SCORE.

Διατροφή

Οι ανανεωμένες οδηγίες τονίζουν πως η σχέση ανάμεσα στην πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών, επιπέδων χοληστερόλης του αίματος και συχνότητας των καρδιαγγειακών παθήσεων είναι όχι μόνο ισχυρή αλλά και αιτιακή. Τα ω-3 λιπαρά οξέα με τη σειρά τους φαίνεται να προστατεύουν από μοιραία επεισόδια ασθενείς που έχουν ήδη υποστεί έμφραγμα του μυοκαρδίου.

Η πρόσληψη άλατος (χλωριούχο νάτριο) επηρεάζει δυσμενώς την αρτηριακή πίεση και τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Χαρακτηριστικό επίσης είναι πως μελέτες παρέμβασης με συμπληρώματα βιταμινών απέτυχαν στο να δείξουν προστατευτική δράση έναντι των καρδιοπαθειών.

Τέλος, ευεργετική καρδιοπροστατευτική δράση φαίνεται να έχουν συγκεκριμένα μοντέλα-πρότυπα διατροφικών συνηθειών που περιλαμβάνουν αυξημένη κατανάλωση φρούτων και λαχανικών, έλαιων πλούσιων σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα (όπως το ελαιόλαδο) και γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλών λιπαρών. Ένα χαρακτηριστικό τέτοιο διατροφικό πρότυπο είναι αυτό της Μεσογειακής Διατροφής.

Οι οδηγίες δεν παραλείπουν να αναφέρουν πως η διαιτολογία αποτελεί ένα ακέραιο και ξεχωριστό μέρος της αντιμετώπισης των παραγόντων κινδύνου του καρδιαγγειακού ασθενή. Ο τελευταίος, αλλά και όλοι όσοι έχουν αυξημένο κίνδυνο δικαιούται υπεύθυνη και επαγγελματική πληροφόρηση σχετικά με τα τρόφιμα και τις διαιτητικές επιλογές που μειώνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.

Η εξατομίκευση των οδηγιών πρέπει να επιτυγχάνει τη χρυσή τομή ανάμεσα σε ποικιλία υγιεινών τροφίμων, μετρίων επιπέδων φυσικής δραστηριότητας ανάλογα με την ηλικία του ατόμου και πιθανών παραγόντων κινδύνου που συνυπάρχουν (κάπνισμα, υπέρταση, διαβήτης, παχυσαρκία, δυσλιπιδαιμία, φύλο, κληρονομικότητα).

Παχυσαρκία

Στις νέες κατευθυντήριες γραμμές γίνεται ιδιαίτερη μνεία στην παχυσαρκία. Το σωματικό βάρος και ο διαβήτης αποτελούν τους μόνους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου που εμφανίζουν συνεχή αύξηση στο πέρασμα του χρόνου. Η παχυσαρκία παίρνει πλέον διαστάσεις παγκόσμιας επιδημίας σε ενήλικες και δυστυχώς σε παιδιά. Εκτιμάται πως σε ολόκληρο τον κόσμο 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι είναι υπέρβαροι και 300 εκατομμύρια είναι παχύσαρκοι.

Το ανησυχητικό πλέον εύρημα είναι πως το ενδοκοιλιακό σπλαχνικό λίπος πλέον θεωρείται ένα μεταβολικό ενδοκρινικό όργανο που απελευθερώνει ουσίες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην καρδιαγγειακή ομοιόσταση. Το αυξημένο σωματικό βάρος σχετίζεται με αυξημένο αριθμό θανάτων από καρδιαγγειακά μέσω της αύξησης της αρτηριακής πίεσης, της ολικής χοληστερίνης και μείωσης της ‘καλής χοληστερίνης’.

Η έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την Παχυσαρκία υποδεικνύει επιπρόσθετα τη χρήση της περιφέρειας μέσης, εκτός από τον δείκτη μάζας σώματος, για την περαιτέρω συμβουλευτική του ατόμου. Έτσι, άντρες με περιφέρεια μέσης από 94 – 102 εκ. και γυναίκες μεταξύ 80 – 88 παροτρύνονται να μην πάρουν περισσότερο βάρος, ενώ αυτοί με μεγαλύτερη περιφέρεια μέσης θα πρέπει να μειώσουν το σωματικό τους βάρος.

Ο καλύτερος τρόπος είναι ο περιορισμός της πρόσληψης θερμίδων και η ενσωμάτωση της σωματικής άσκησης στη ζωή μας. Χαρακτηριστικό είναι πως η ευεργετική δράση της άσκησης στο ενδοκοιλιακό λίπος συμβαίνει πριν την έναρξη της απώλειας βάρους.

Διάφορες δίαιτες έχουν δοκιμαστεί για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Η πιο δημοφιλής προσέγγιση είναι αυτή της δίαιτας χαμηλού λίπους, η οποία έχει επιπρόσθετα έντονη επίδραση στην ‘κακή χοληστερίνη’. Η συνολική πρόσληψη λίπους θα πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 25% – 35% της συνολικά προσλαμβανόμενης ενέργειας ενώ η πρόσληψη των κορεσμένων και των τρανς λιπαρών οξέων θα πρέπει να είναι μικρότερη του 7% της συνολικά προσλαμβανόμενης ενέργειας.

Μια άλλη προσέγγιση είναι αυτή της δίαιτας χαμηλών υδατανθράκων, η οποία φαίνεται πως βραχυπρόσθεσμα είναι αποτελεσματική στην απώλεια βάρους, στη μείωση των τριγλυκεριδίων και στην αύξηση της ‘καλής χοληστερίνης’. Οι μακροχρόνιες επιδράσεις της είναι ακόμα υπό αμφισβήτηση. Προσοχή επίσης συνίσταται στην κατανάλωση αλκοόλ, μια και αυτό αποτελεί κύρια πηγή θερμίδων.

Συμπερασματικά, απαιτείται μακροχρόνια αλλαγή της συμπεριφοράς του ατόμου και η συμπεριφοριστική και η γνωσιακή-συμπεριφοριστική θεραπεία μπορούν να δράσουν επικουρικά στη δίαιτα και τη σωματική άσκηση.

Σωματική άσκηση

Η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία έχει καταλήξει στο ότι η έλλειψη συστηματικής φυσικής δραστηριότητας παίζει ρόλο στην πρόωρη εμφάνιση και εξέλιξη της στεφανιαίας νόσου. Από την άλλη πλευρά, οποιαδήποτε αύξηση της σωματικής δραστηριότητας αποβαίνει τελικά ευεργετική για την υγεία και οι μικρές περίοδοι άσκησης δρουν προσθετικά. Η άσκηση παίρνει ιδιαίτερο νόημα όταν αναφερόμαστε στις νεαρές ηλικίες.

Τα παιδιά των ευρωπαϊκών χωρών είναι λιγότερο δραστήρια σε σχέση με το παρελθόν και αυτό πλέον αποτελεί πρόβλημα δημόσιας υγείας. Περισσότεροι από τους μισούς έφηβους αδρανοποιούνται σωματικά μετά την λήξη της σχολικής περιόδου. Οι ενήλικες με τη σειρά τους υιοθετούν ένα καθιστικό τρόπο ζωής και εργασίας, γεγονός που διπλασιάζει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου και καρδιαγγειακής νόσου.

Η αποφυγή ενός τέτοιου τρόπου ζωής μπορεί να χαρίσει σε έναν ενήλικα από 1,5 – 3,5 χρόνια επιπλέον ζωής. Τα παιδιά θα πρέπει να ασκούνται καθημερινά με απώτερο στόχο τουλάχιστον μισή ώρα άσκησης, με επιθυμητά υψηλά επίπεδα έντασης περίπου 60% – 75% του μέγιστου καρδιακού ρυθμού, τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας.

Παραδείγματα δραστηριότητας μπορούν να είναι το γρήγορο περπάτημα, το τζόκινγκ, η ποδηλασία, η κολύμβηση, η ενασχόληση με τον σπιτικό κήπο, ο αερόβιος χορός, το τέννις ή το γκολφ. Ο ρόλος της άσκησης είναι σημαντικός ακόμα και για τους ηλικιωμένους, τους ασθενείς με στεφανίαια νόσο ή καρδιακή ανεπάρκεια.

Κληρονομικότητα-γενετικά τεστ

Οι ανανεωμένες οδηγίες κάνουν αναφορά, εκτός των άλλων, στον ρόλο της κληρονομικότητας και στα διάφορα γενετικά τεστ εκτίμησης του καρδιαγγειακού κινδύνου. Ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου αυξάνεται όταν υπάρχει θετικό ιστορικό συγγενούς πρώτου, δεύτερου ή τρίτου βαθμού, όταν ο αριθμός των μελών της οικογένειας με στεφανιαία νόσο αυξάνει και όσο μικρότερη είναι η ηλικία στην οποία τα μέλη της οικογένειας εμφάνισαν τη νόσο. Όσον αφορά τη σχέση συγκεκριμένων γονιδίων με τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

Υπάρχουν πολλά υποψήφια γονίδια τα οποία έχουν ήδη εξεταστεί. Επίσης έχουν εξεταστεί διάφοροι μονονουκλεοτιδικοί πολυμορφισμοί γονιδίων (SNPs), οι οποίοι ορίζονται ως εκδοχές γενετικών αλληλουχιών που απαντώνται σε πληθυσμιακή συχνότητα μεγαλύτερη του 1%.

Μερικά παραδείγματα γονιδίων είναι αυτά που εμπλέκονται στη ρύθμιση του μεταβολισμού των λιπιδίων (APOE, APOB, LPL, CETP, PAI1, GIIb/GIIa, FV) και τα γονίδια ρύθμισης της λειτουργίας του ενδοθηλίου (eNOS, MTHFR, ACE). Η σχέση όλων αυτών με τον καρδιαγγειακό κίνδυνο φαίνεται να είναι μέτρια. Έτσι, τα υπάρχοντα γενετικά τεστς δεν συμβάλλουν σημαντικά στη διάγνωση ή στην αντιμετώπιση της νόσου. Χρειάζεται περισσότερη έρευνα ώστε στο μέλλον ίσως να μπορούν να αναγνωριστούν άτομα υψηλού κινδύνου και να προσαρμοστεί κατάλληλα η θεραπεία.

Ανακεφαλαιώνοντας, θα παρατηρούσαμε πως από το 1970 στις χώρες της δυτικής Ευρώπης οι θάνατοι από καρδιαγγειακά παρουσιάζουν μείωση, κάτι που στις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης συμβαίνει μόλις τα τελευταία χρόνια.

Αν κανείς συνυπολογίσει πως η προαναφερόμενη μείωση φαίνεται να προέρχεται από αλλαγές στον τρόπο διατροφής και αποφυγή του καπνίσματος σε πληθυσμιακό επίπεδο, τότε σίγουρα γίνονται εμφανείς οι 2 κύριοι στόχοι στους οποίους πρέπει να εστιάσουν οι πληθυσμοί των χωρών της ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ελλάδα. Έτσι, θα κατορθώσει και η χώρα μας να πλησιάσει τους ρυθμούς μείωσης των θανάτων που εμφανίζουν οι δυτικοευρωπαϊκές χώρες.

ΠΑΠΑΜΙΚΟΣ ΒΑΣΙΛΗΣ (ΚΙΝΗΤΟ: 6977867138)

Υποψήφιος διδάκτωρ Διατροφογενομικής Χαροκοπείου Πανεπιστημίου

M.Med.Sci Κλινικός Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Πανεπιστημίου Γλασκώβης

MSc Healthcare Manager, Πανεπιστημίου Αθηνών

Πτυχιούχος Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Χαροκοπείου Πανεπιστημίου